Tại hội thảo hôm 29/6/2022 được tổ chức tại nhật báo Taz ở Berlin, mở đầu, điều hành viên Marina Mai và luật sư Petra Schlagenhauf nhắc lại vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh vào ngày 23 tháng 7 năm 2017 từ Tiergarten Berlin về Hà Nội. Tòa phúc thẩm Berlin cho rằng vụ bắt cóc do Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam Tô Lâm ra lệnh và do Phó tổng cục trưởng Tổng cục tình báo Đường Minh Hưng ( TC5) lúc bấy giờ điều hành từ một phòng khách sạn ở Berlin. Vụ bắt cóc thể hiện sự vi phạm trắng trợn luật pháp Đức và luật pháp quốc tế. Chính phủ liên bang đã phản ứng bằng các biện pháp trừng phạt ngoại giao cứng rắn. Tuy nhiên, rất nhiều, nhưng không phải tất cả các lệnh trừng phạt này đã được dỡ bỏ vào tháng 11 năm 2018.
Điều gì đang diễn ra hiện nay?
Nhà báo Lê Trung Khoa và luật sư Petra Schlagenhauf đã trả lời câu hỏi này là “Có, nhưng”. Ông Khoa chỉ ra rằng các doanh nghiệp và nhiều người dân bình thường ở Việt Nam cũng đã phải chịu nhiều khó khăn từ các lệnh trừng phạt. Đó không phải là mục tiêu của các biện pháp trừng phạt ngoại giao của chính phủ liên bang. Schlagenhauf nói thêm rằng vì những lý do toàn cầu, quan hệ giữa Đức và Việt Nam đã phải hoạt động trở lại sau hơn một năm băng hà: Việt Nam là láng giềng của Trung Quốc. Cơ quan Tình báo Liên bang BND đã làm việc cùng với các cơ quan an ninh Việt Nam. Điều này đã phải hoạt động trở lại. Tuy nhiên, cho đến nay, mối quan hệ giữa hai nước không hoàn toàn “bình thường”. Cụ thể như trường hợp những người mang hộ chiếu ngoại giao Việt Nam không thể nhập cảnh lại Đức nếu không có thị thực như trước khi xảy ra vụ bắt cóc. Và điều đó có lẽ sẽ mãi như vậy cho đến khi Trịnh Xuân Thanh được ra tù và trở về Đức.
Liệu anh ấy có được tự do một lần nữa không? Luật sư Petra Schlagenhauf vẫn chưa từ bỏ hy vọng. “Nhưng tôi nghĩ nó sẽ nhanh hơn,” bà thừa nhận. “Nhưng thực tế là những người ra lệnh bắt cóc, cụ thể là lãnh đạo Đảng, ông Nguyễn Phú Trọng và Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm vẫn đang đương chức. Chúng tôi có thể sẽ phải đợi cho đến khi họ nghỉ hưu vì tuổi tác hoặc các lý do khác. ”
Wolfgang Büttner từ tổ chức nhân quyền Human Rights Watch chỉ ra rằng tình hình nhân quyền ở Việt Nam đã xấu đi trong 5 năm kể từ vụ bắt cóc. “Nó chưa bao giờ tốt. Nhưng hiện tại tất cả những tiếng nói chỉ trích từ xã hội dân sự đều ở ngoài nước hoặc không công khai hoặc họ ở trong tù. ”Một xu hướng mới là các nhà hoạt động môi trường cũng đang bị bỏ tù. Ông đưa ra ví dụ về Nguyễn Thi Khanh, người bị kết án hai năm tù với lý do trốn thuế. Bà đã vận động cho Việt Nam giảm khai thác than để bảo vệ môi trường và đạt được các mục tiêu khí hậu mà Việt Nam đã cam kết tại các hội nghị quốc tế. “Ở đây EU được kêu gọi nêu vấn đề với Việt Nam và xem xét lại hiệp định thương mại tự do với Việt Nam.”
Khi được hỏi liệu có thể có một vụ bắt cóc của mật vụ Việt Nam từ châu Âu trở lại vào năm 2022 như năm 2017 hay không, những người được phỏng vấn đã đưa ra những câu trả lời khác nhau. Bà luật sư Petra Schlagenhauf không thể tưởng tượng được điều đó “Chính phủ Việt Nam có lẽ nghĩ rằng nó sẽ dễ dàng hơn, sẽ không ai để ý và sau này sẽ không ai nói về nó nữa. Thực tế là vấn đề quốc tế quá nóng đã gây mất hình ảnh rất lớn cho Việt Nam. ” Ông Wolfgang Büttner cho biết vẫn có thể hình dung những vụ bắt cóc bởi mật vụ Việt Nam từ các nước không thuộc châu Âu. Nhà báo Lê Trung Khoa thì cho rằng “Việt Nam không phải là một nền dân chủ với nhà nước pháp quyền, họ có thể bất chấp tất các hậu quả và thường sử dụng đồng bào sống ở nước ngoài vì lợi ích của riêng mình.” vì vậy, cũng không thể loại trừ hoàn toàn một vụ bắt cóc mới ở Châu Âu.
Marina Mai
Video hội thảo hôm 29/6/2022 tại nhật báo Taz ở Berlin ( tiếng Đức)
