Danh sách vũ khí mà Ukraine muốn sử dụng để tái chiếm các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng còn dài. Ngoài máy bay chiến đấu và xe tăng, quân đội cần một thứ trên hết: đạn dược. Nhưng Kiev sẽ được hưởng rất ít từ sự đóng góp của các đồng minh nếu một quốc gia không hợp tác: Bulgaria.
“Ukraine đã sẵn sàng,” Tổng thống Volodymyr Zelenskyy cho biết trong một cuộc phỏng vấn khi được hỏi ông có thể nói gì về cuộc phản công đã được thông báo từ lâu. Ông cũng nói rằng Ukraine muốn có nhiều vũ khí hơn, nhưng không thể chờ đợi thêm nhiều tháng. Selenskyj đã đi khắp thế giới trong nhiều tuần để vận động mong nhận được nhiều hỗ trợ hơn. Trọng tâm thường tập trung vào các nước phương Tây đã có những cam kết được chờ đợi từ lâu với Kiev, chẳng hạn như máy bay phản lực F-16 hoặc tên lửa tầm xa Storm Shadow. Trên tất cả, Kiev phụ thuộc vào một quốc gia mà hầu như không ai nói đến khi nói đến việc chuyển giao vũ khí: Bulgaria.
Trong một thời gian dài, Bulgaria là quốc gia NATO duy nhất cùng với Hungary không cung cấp vũ khí cho Ukraine. Ít nhất là không chính thức. Nhưng khi quân đội Ukraine cạn kiệt nhiên liệu và đạn dược cỡ nòng của Liên Xô cần thiết để chiến đấu với quân Nga vào mùa xuân năm ngoái, sự giải cứu đã đến từ một nơi bất ngờ: Bulgaria. Sau này mới biết trong chuyến thăm Kiev ngày 28/4/2022, Thủ tướng Kiril Petkov khi đó không chỉ hứa với Zelenskyi bằng lời nói như đã thông báo chính thức mà còn bí mật thực hiện bằng hành động.
Do tình hình chính trị trong nước phức tạp của Bulgaria và khuynh hướng thân Nga của các đảng khác trong quốc hội, công chúng không được phép biết về điều này vào thời điểm đó. Mặt khác, đảng tự do “Chúng tôi đang tiếp tục thay đổi – Dân chủ Bulgaria” (PP-DB) của Petkov đã có quan điểm rõ ràng về Ukraine kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược. Norbert Beckmann, người đứng đầu văn phòng nước ngoài của Quỹ Konrad Adenauer tại Bulgaria, cho biết, ban đầu, quốc hội đã có quyết định cung cấp đạn dược cho Ukraine. Tuy nhiên, sau khi nước này đã bàn giao, Tổng thống Rumen Radev đã chính thức tuyên bố rằng Bulgaria đã hoàn thành nghĩa vụ của mình và giờ không muốn giao nữa.
Bulgaria có những gì Kiev cần
Hai đảng trong quốc hội – PP-DB và GERB – không đồng ý và đồng thời hứa sẽ tiếp tục làm mọi việc để đảm bảo rằng đạn dược tiếp tục được cung cấp cho Ukraine. Beckmann nói với ntv.de: “Và chúng ta có thể tin rằng việc giao vũ khí này vẫn tiếp tục bất chấp tranh chấp chính trị ở Bulgaria”. Năm ngoái, Bulgaria đã cung cấp cho Kiev số vũ khí trị giá 1 tỷ USD. Các đợt giao hàng chính là đạn dược và lựu đạn, hầu hết được bí mật hoặc thông qua các nước thứ ba như Romania và Ba Lan.
Bulgaria rất hữu ích đối với Ukraine bởi vì, với tư cách là một quốc gia thuộc Khối Đông Âu cũ, nước này có vũ khí của Liên Xô. Bởi dù nhận vũ khí từ phương Tây, Ukraine vẫn hoạt động chủ yếu bằng thiết bị của Liên Xô. Đạn dược cho vũ khí này rất khan hiếm – Ba Lan cũng cung cấp từ kho cũ, nhưng không đủ để đáp ứng nhu cầu của quân đội Ukraine. Mặt khác, Bulgaria vẫn còn 300.000 quả đạn pháo có thể chuyển ngay tới Ukraine.
Beckmann nói: “Lý do thứ hai là Bulgaria vẫn đang tích cực sản xuất. Chính xác những gì được sản xuất và chuyển giao không được công bố – mối lo ngại quá lớn là Nga có thể suy ra loại vũ khí nào được sử dụng thường xuyên nhất và loại đạn dược và thiết bị nào Ukraine có. “Thông tin do đó phải được bảo mật.”
Giao vũ khí trở thành một vấn đề chính trị
Bulgaria cũng đóng một vai trò quan trọng trong cuộc phản công sắp tới. Các chuyên gia quân sự cho biết nếu không có nguồn cung cấp số lượng lớn đạn dược của Liên Xô, điều này gần như chắc chắn sẽ thất bại. Điều này chủ yếu là do các binh sĩ Ukraine phải chiến đấu vượt qua các bãi mìn khi chiếm lại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Những bãi mìn này trước tiên phải bị nổ tung bởi đạn pháo trước khi bộ binh được gửi đến. Điều đó tốn thời gian và đạn dược. Quân vì thế chỉ tiến chậm nhưng ít bị thương vong.
Nhưng việc cung cấp vũ khí cho Ukraine đã trở thành một vấn đề chính trị ở Bulgaria vì mối quan hệ lâu đời với Nga. Ngày 2/4, quốc gia bất ổn về chính trị này đã bầu quốc hội mới lần thứ năm chỉ trong một năm. Người chiến thắng là liên minh trung hữu GERB-UDF do cựu Thủ tướng Boyko Borissov lãnh đạo, tiếp theo là liên minh tự do-bảo thủ PP-DB do cựu Thủ tướng Kiril Petkov lãnh đạo.
Beckmann nói: “Cả hai bên đều ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga. Chính phủ vẫn chưa được thành lập – cả hai bên liên tục thất bại trong các vấn đề trong nước. Nhưng các lựa chọn thay thế không hấp dẫn lắm: đảng “Tái sinh” theo chủ nghĩa dân tộc, thân Nga, vẫn trung thành với Moscow, đứng thứ ba. Beckmann tóm tắt: “GERB và PP-DB rõ ràng ủng hộ NATO, EU và Ukraine, trong khi đảng ‘Tái sinh’ nghiêng về phía Nga và đổ lỗi cho NATO về cuộc chiến“.
Việc thành chính phủ có tính chất quyết định đối với Kiev và EU
Theo đại diện của Quỹ Konrad Adenauer, cũng có đủ dấu hiệu cho thấy Nga đang cố gắng tác động đến việc thành lập chính phủ. Beckmann nói: “Không có chính phủ càng lâu thì càng khó thực hiện hành động chính trị. Nga có thể cố gắng thay đổi định hướng chính trị của Bulgaria trong dài hạn. Nga cũng đang cố gắng gây ảnh hưởng tích cực đến các cuộc tranh luận của công chúng và giới truyền thông. Beckmann nói: “Trái ngược với tất cả các quy ước ngoại giao, đại sứ Nga tiếp tục tham gia vào các cuộc tranh luận chính trị trong nước“.
Tuy nhiên, các viện thăm dò ý kiến của Bulgary không nhận thấy nguy cơ đảng dân tộc chủ nghĩa, thân Nga sẽ chiếm đa số. Hầu hết công dân ủng hộ Ukraine. Tuy nhiên, vẫn có một mối quan hệ cao đối với Nga, Beckmann giải thích. “Trong thời kỳ cộng sản, Bulgaria là đồng minh rất chặt chẽ với Moscow.” Ngoài ra còn có rất nhiều truyền thống vẫn kết nối hai quốc gia. Khoảng 20 đến 25 phần trăm người Bulgaria tiếp tục ủng hộ Nga. Theo Beckmann, 75% còn lại rõ ràng là dân chủ và ủng hộ châu Âu.
Do đó, việc thành lập chính phủ ở Bulgaria sẽ mang tính quyết định đối với sự ủng hộ đối với Ukraine trong những tuần tới. Theo Beckmann, điều quan trọng là các đối tác EU và các nước NATO cũng nghĩ đến Bulgaria. “Chỉ riêng vị trí địa lý của Bulgaria, với các cảng trên Biển Đen và sông Danube, có các hành lang vận chuyển quan trọng, chẳng hạn như vận chuyển ngũ cốc từ Ukraine.” Đó là lý do tại sao người ta phải chờ xem ở cả Ukraine và phương Tây, liệu Bulgaria có thành công trong việc vượt qua cuộc khủng hoảng chính trị đang diễn ra và trở thành một đối tác chính sách đối ngoại có khả năng hành động hay không.
Trung Khoa – (Tổng hợp)
