Link Video: https://youtu.be/lrmbaQZtyQo
Ngày 19/6, BBC Tiếng Việt có bài “Vụ hai đồn công an ở Đắk Lawsk bị tấn công: “Tức nước vỡ bờ vì mâu thuẫn đất đai và tôn giáo”?”
BBC nhắc lại các sự kiện xảy ra vào năm 2001 và 2004, hàng chục ngàn người Thượng tham gia biểu tình tại Đắk Lắk, Gia Lai, Đắk Nông, nhằm đòi quyền lợi đất đai và tự do tôn giáo, cùng quyền tự trị.
Sau sự kiện, nhiều người Thượng bị bắt giữ, con số thương vong không được thống kê rõ ràng. Vụ việc dẫn đến khủng hoảng tị nạn, hàng trăm người Thượng vượt biên trái phép sang Thái Lan và Campuchia.
BBC dẫn lời Giáo sư Oscar Salemink, người có nhiều công trình nghiên cứu về Tây Nguyên và từng được Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc mời viết báo cáo sau vụ bạo động tại Tây Nguyên năm 2001, từ Đan Mạch nhận định rằng: Người Tây Nguyên – bị tước đoạt đất đai và phải di cư do người Kinh tràn đến – đang tạo thành một bộ phận nhân khẩu học nghèo nhất Tây Nguyên.
BBC dẫn lời Mục sư A Ga, một người Tây Nguyên hiện đang tỵ nạn tại Mỹ, nói rằng, mầm mống bất ổn đã tồn tại từ lâu giữa người đồng bào miền núi với chính quyền, và người Kinh.
Mục sư A Ga kể, người đồng bào dân tộc tại Tây Nguyên vốn hiền lành, thật thà, nhiều người thất học, nhưng họ từng tuyệt đối tin tưởng vào chính quyền.
Nhưng khi người Kinh đến Tây Nguyên – nhóm người này biết chữ, tinh khôn hơn – thì họ lại dùng các mánh khóe để “buôn gian bán đắt” và mua đất rương rẫy “giá rẻ như cho” của người đồng bào. Người Kinh cho người dân tộc vay nặng lãi và ép mua gian củ mì của người đồng bào, 5kg thì họ cân thành 3kg.
Bộ Quốc gom các mảnh đất rẫy đẹp nhất, bằng phẳng nhất, với giá chỉ khoảng 10-20 triệu đồng/ha, để làm đồn điền cao su, cà phê, hoặc giao cho các công ty khác làm kinh tế.
“Trong khi đó, người dân tộc bị đẩy ra các mảnh đất sỏi đá, núi dốc, máy cày cũng không thể bổ xuống, không thể trồng trọt được gì.”
“Nhiều người không còn đất, cũng không có tiền. Họ phải lang thang đi làm thuê. Nhưng việc lúc có lúc không. Họ lâm vào cảnh đói khát. Phải vào rừng đào măng, đào rễ cây, có cái gì đem đi bán để đổi được ít gạo thì họ làm,” mục sư A Ga nói.
Các tập đoàn đoàn tư nhân như Hoàng Anh Gia Lai tận thu hết các lâm sản quý của Tây Nguyên như lim, sến, táu… mà không bị chính quyền động đến, trong khi những người dân tộc, vì đói mà phải vào rừng đào rễ cây, thì lại bị bắt, đánh đập và đôi khi bị tống vào tù.
Bên cạnh đó, giáo sư Oscar Salemink chỉ ra rằng, người Tây Nguyên vốn có tập quán đốt nương làm rẫy. Cách làm này hoàn toàn khả thi và bền vững, nhưng việc canh tác du canh như vậy lại bị nhà nước Cộng sản, coi là lạc hậu, “nguyên thủy”, và ra sức bài trừ.
Giáo sư Oscar Salemink cho rằng:
“Do [người Tây Nguyên] không được trang bị đầy đủ để thành công trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, đòi hỏi phải biết chữ, biết tính toán và làm quen với các khái niệm về tài sản tư nhân, đầu tư và lợi nhuận.
“Có một vài câu chuyện thành công, nhưng nhìn chung người đồng bào Tây Nguyên là bộ phận dân số nghèo nhất ở Tây Nguyên hiện nay,” Giáo sư Oscar Salemink lý giải.
Ngoài ra, BBC cho biết, một số nhóm người Tây Nguyên cải sang đạo Thiên Chúa do các nhà truyền giáo người Pháp đưa đến. Sau năm 1975, đã có sự chuyển đổi lớn khi một bộ phận lớn người Tây Nguyên chuyển sang Cơ đốc giáo Tin lành.
Tuy nhiên, chế độ Cộng sản có xu hướng tin rằng, Cơ đốc giáo Tây Nguyên là thân Pháp và thân Mỹ, do đó là “chống Cộng” hoặc “chống người Việt“. Quan điểm này khiến họ bắt đầu đàn áp các hội thánh tư gia tại Tây Nguyên.
Các hành động đàn áp mạnh tay của chính quyền Việt Nam đã làm cho vấn đề Tây Nguyên trở nên tồi tệ hơn, dẫn đến các cuộc biểu tình rầm rộ tại Tây Nguyên năm 2001 – 2004.
Trong khi đó, những vấn đề mà giới học giả nước ngoài cho là “tức nước vỡ bờ” thì được báo Đảng Cộng sản cho là “điểm nghẽn, vướng mắc“, cần có nhiều giải pháp đột phá, góp phần giải quyết, nhằm tạo nền tảng cho phát triển bền vững.
Hoàng Anh – Thoibao.de (Tổng hợp)
>>> Ảnh hưởng người Kinh đến sự biến mất của văn hoá người Thượng
>>> Luật sư và “tội” dám nói lên sự thật
>>> “Quan hệ Tư bản Thân hữu” trong nhà nước Xã hội Chủ nghĩa
Giải pháp nào cho Tây Nguyên?
