Nguy cơ xảy ra một cuộc chiến tranh hạt nhân toàn diện không phải là mối đe dọa xa vời mà là “khả năng rất thực tế,” một trong những nhà lãnh đạo phe đối lập của Nga đã cảnh báo.
Grigory Yavlinsky muốn làm rõ rằng các mối đe dọa của Vladimir Putin về thảm họa hạt nhân giữa phương Đông và phương Tây là “nghiêm trọng.”
Những lời đe dọa về chiến tranh hạt nhân trong nhiều tháng của Putin có nghĩa là bóng ma của đám mây hình nấm vẫn còn bao trùm khắp châu Âu và hơn thế nữa.
Yavlinsky, một cựu nhà môi giới quyền lực thời Liên Xô và là người sáng lập đảng tự do cuối cùng của Nga, nói với The Sun Online: “Có tính đến quy mô của mối đe dọa chiến tranh hạt nhân – tất cả đều rất nghiêm trọng.”
Putin đang trỗi dậy từ sự bất ổn của một âm mưu đảo chính, và sự nguy hiểm của một Putin suy yếu “phải được tính đến.”
Ông cảnh báo “mối đe dọa” không chỉ dành cho Ukraine, mà còn là ngày tận thế hạt nhân “giữa phương Đông và phương Tây.”
“Tôi sẽ không nói đó là một mối đe dọa cho ngày mai nhưng theo như tôi hiểu – đây là 50/50, đây là một khả năng rất thực tế có thể thành hiện thực.”
Bị dồn vào chân tường, “Putin có thể rơi vào tình thế [sử dụng vũ khí hạt nhân] nếu ông ấy không tìm ra lối thoát,” Yavlinsky giải thích.
Chủ tịch Yabloko và ứng cử viên tổng thống ba lần là một trong số rất ít đối thủ chính trị của Putin chưa bị lưu đày, tống giam hoặc bị giết một cách bí ẩn.
Ông sống và làm việc ở Moscow và biết quá rõ về mục tiêu sau lưng mình.
“Tôi đang nghĩ về điều đó hàng ngày, từng phút, chúng ta có thể dừng cuộc phỏng vấn và bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra, nhưng đây là đất nước của tôi.”
Yavlinksy nói: “Tôi đã làm việc trong lĩnh vực chính trị hơn 30 năm, tôi có trách nhiệm và nghĩa vụ phải cảnh báo về mối nguy hiểm thực sự mà tôi nhìn thấy.”
Tuần trước, Tổng thống Joe Biden cảnh báo mối đe dọa bạo chúa sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Ukraine là “có thật” – nhưng kể từ đó Nga đã thay đổi.
Cuối tuần qua, ông chủ của Wagner, Yevgeny Prigozhin, đã lãnh đạo một cuộc nổi dậy vũ trang, thề sẽ lật đổ giới lãnh đạo hàng đầu của Nga.
Putin đã sử dụng những từ “nổi loạn” và “phản quốc,” một chiếc máy bay của lực lượng không quân bị bắn rơi, một kho dầu bị nổ tung và một trong những nhà cai trị đáng sợ nhất thế giới dường như đã bị bắt quả tang khi đang chạy trốn khỏi Moscow.
Trong suốt thời gian đó, các chuyên gia rất muốn chỉ ra rằng một Putin run rẩy, hoang tưởng vẫn đang kiểm soát kho vũ khí hạt nhân lớn nhất hành tinh – và họ hoàn toàn không thể loại trừ khả năng ngón tay của ông ta lảo đảo về phía nút.
Sau đó, cũng nhanh chóng như khi nó bắt đầu, cuộc nổi loạn đang sôi sục đang tiến được nửa chặng đường tới Moscow đã bị dập tắt sau một thỏa thuận cửa sau mờ ám nào đó.
Tuy nhiên, Putin đã phải đối mặt với mối đe dọa lớn nhất đối với chế độ của mình kể từ khi ông nắm quyền hơn hai thập kỷ trước – hào quang bất khả chiến bại của ông đã bị xé tan; sự kìm kẹp quyền lực của ông ta yếu đi.
Cuộc khủng hoảng leo thang hạt nhân có thể xảy ra nghiêm trọng đến mức các quan chức Mỹ – những người thừa nhận đã biết trước về kế hoạch của Prigozhin – đã lo sợ một đối thủ có vũ khí hạt nhân sắp rơi vào hỗn loạn.
Tháng 9 năm ngoái, khi Putin ra lệnh huy động quân đội đầu tiên kể từ Thế chiến thứ hai, ông tự hào tuyên bố với đất nước mình: “Nếu sự toàn vẹn lãnh thổ của đất nước chúng tôi bị đe dọa, chắc chắn chúng tôi sẽ sử dụng mọi phương tiện sẵn có để bảo vệ nước Nga và người dân của chúng tôi.”
“Đây không phải là một trò lừa bịp.”
Kể từ đó, Putin đã xoá bỏ tất cả các hiệp ước vũ khí hạt nhân khó khăn, bao gồm cả hiệp ước song phương cuối cùng còn lại với Mỹ, và tăng cường đe dọa rằng một cuộc tấn công hạt nhân không chỉ có thể xảy ra, mà còn có thể xảy ra nếu Nga bị đe dọa hoặc bị làm nhục.
Những mối đe dọa này đã lọc sâu hơn vào dân chúng thông qua các blogger và cơ quan ngôn luận của Điện Kremlin, những người đã kêu gọi sử dụng vũ khí hạt nhân để đập tan “ý chí của phương Tây.”
Trong hai tuần của tháng 6, một nhà báo người Nga từng đoạt giải Nobel đã ghi lại 200 trường hợp truyền hình nhà nước Nga tuyên bố việc sử dụng vũ khí hạt nhân là “có thể xảy ra” và chính xác thì điều đó có thể xảy ra như thế nào.
Dmitry Muratov, người có tờ báo độc lập bị buộc rời khỏi Nga, nói: “Hai trăm lần. Trong hai tuần. Nó bắt đầu trông giống như một quảng cáo thức ăn cho chó.”
Anh ấy hỏi: “Liệu Vladimir Putin có bấm nút không? Không ai trong chúng tôi biết.”
Trong tháng này, nhà lãnh đạo Nga đã chuyển các đầu đạn hạt nhân sang nước láng giềng Belarus, đẩy mối đe dọa hạt nhân ngày càng đến gần biên giới của NATO.
Đó là một động thái mà Tổng thống Biden gọi là “hoàn toàn vô trách nhiệm.”
Một tổ chức không coi bất kỳ lời đe dọa nào của Putin là “bịp bợm” là Chiến dịch Quốc tế Xóa bỏ Vũ khí Hạt nhân (ICAN).
Alicia Sanders-Zakre, Điều phối viên Chính sách và Nghiên cứu của ICAN, cho biết: “Chúng tôi đang xem xét vấn đề này một cách rất nghiêm túc và lên án việc leo thang sử dụng hạt nhân.”
Cô ấy nói với The Sun: “Ngay bây giờ, mối đe dọa hạt nhân cao hơn chúng ta từng thấy.”
“Thật điên rồ khi nói rằng chúng tôi có một môi trường an ninh ổn định.”
“Tất cả điều này phụ thuộc vào một cá nhân có quyền lực đối với tất cả kho vũ khí hạt nhân của họ. Chúng ta không thể tin tưởng con người hành động hợp lý.”
Cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Ukraine John E. Herbst nói với The Sun rằng bất kỳ sự leo thang nào trong chiến tranh sẽ liên quan đến hai lựa chọn tai hại – và phi lý – đối với Putin.
“Một là liên quan đến việc huy động thêm quân – điều khiến nhiều [người Nga] không hài lòng và Putin rất sợ điều đó – hoặc là Putin sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Ukraine,” ông nói.
“Điều thứ hai khó xảy ra nhưng bạn không thể loại trừ nó…. nó sẽ không ngăn Ukraine chống trả, nó sẽ làm phiền những người bạn của ông ấy ở Trung Quốc và Ấn Độ và nó sẽ buộc Biden phải tấn công lại.”
Trong khi Yavlinsky lo ngại về một cuộc chiến tranh hạt nhân toàn diện từ Đông sang Tây, thì một số nhà phân tích quân sự đang hoảng sợ trước một mối đe dọa dường như gần hơn – nhà máy điện hạt nhân lớn nhất thế giới đóng tại khu vực chiến sự do Nga kiểm soát.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã nhiều lần gióng lên hồi chuông cảnh báo rằng Nga đang âm mưu làm rò rỉ phóng xạ từ nhà máy, viện dẫn thông tin tình báo rằng lực lượng của Putin đã “khai thác” địa điểm này.
“Lần này không nên như Kakhovka,” ông nói, đề cập đến những tuyên bố dai dẳng của ông rằng Nga có ý định cho nổ đập thủy điện trước khi nó bị phá hủy vào ngày 6/6.
“Thế giới đã được cảnh báo, vì vậy thế giới có thể và phải hành động.”
Về vấn đề này, Yavlinsky nói: “Tôi muốn nhấn mạnh, đây là tình huống trong cuộc chiến này, cuộc chiến thực sự này, bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra – vụ nổ lớn tại [Đập Kakhova] là một dấu hiệu.”
“Mọi thứ đều có thể xảy ra. Không giới hạn. Điều gì sẽ xảy ra vào ngày mai, không ai biết được.”
Chuyên gia vũ khí hóa học Đại tá Hamish de Bretton-Gordon chia sẻ những lo ngại này.
Khi chứng kiến cuộc đảo chính gần như diễn ra vào cuối tuần trước và nước Nga rơi vào hỗn loạn, “mối đe dọa hạt nhân là mối lo ngại lớn nhất,” ông nói với The Sun.
Nhưng với việc cuộc nổi dậy đã bị dập tắt, “một tai nạn – dù cố ý hay không – tại Zaporizhzhia hoặc một nhà máy điện hạt nhân khác vẫn có thể xảy ra.”
Ở một nước Nga thời hậu nổi dậy của Wagner, Kyiv đang tuyên bố “đếm ngược” đã bắt đầu chấm dứt sự cai trị của Putin.
Andriy Yermak, cố vấn thân cận nhất của Tổng thống Zelensky cho biết: “Đây là một quốc gia khủng bố mà lãnh đạo là một người không đủ tư cách đã mất kết nối với thực tế,” BBC đưa tin.
“Tôi nghĩ rằng đếm ngược đã bắt đầu.”
Cựu sĩ quan Nato Samantha de Bendern coi việc Putin sử dụng vũ khí hạt nhân là “không thể xảy ra” nhưng cô ấy nói với The Sun rằng “cách duy nhất” sẽ dẫn đến sự sụp đổ của chế độ bạo chúa.
“Nếu có sự sụp đổ quyền lực ở Nga, nếu căng thẳng bùng phát và nhà nước rơi vào hỗn loạn,” cô nói.
Chuyên gia của Chatham House nói thêm: “Điều đó còn xa vời, nhưng nếu Putin sắp ra đi, ông ấy có thể quyết định đưa tất cả chúng ta đi cùng.”
Trong suy nghĩ của Grigory Yavlinsky, có một giải pháp để “giảm nguy cơ xảy ra thảm họa” – ngừng bắn ngay lập tức và mở ra các kênh ngoại giao.
“Tôi phản đối cuộc chiến này, chống lại cái gọi là ‘chiến dịch quân sự đặc biệt’ của Putin… nhưng sẽ không có chiến thắng nào cho cả Nga và Ukraine, đó là một bi kịch lớn.”
“Chúng ta cần thực hiện bước ngừng bắn đầu tiên, nhưng hoàn toàn không thể tránh khỏi và rất quan trọng… để đạt được sự hiểu biết ở các thủ đô lớn đang tham chiến ở Moscow, Kyiv, Washington, Brussels.”
“Tất nhiên [các cuộc đàm phán] sẽ rất khó khăn, một câu chuyện dài đầy thăng trầm, nhưng điều đó là cần thiết, nó sẽ chấm dứt việc giết người của cả hai bên.”
Ông hỏi: “Có thể có một lệnh ngừng bắn vào cuối năm nay, nhưng câu hỏi đặt ra là cái giá phải trả trước đó là gì?”
Vũ Quang – Thoibao.de (Tổng hợp)
>>> Làm chủ nhà tiếp khách mà lo sợ hàng xóm, Đảng hèn hay “khôn ngoan”?
>>> Dư luận xung quanh vụ 3 công an trộm dê của dân
>>> Lại thêm tù nhân lương tâm bị từ chối chăm sóc y tế
>>> Chống tham nhũng “không có vùng cấm” chỉ là mị dân
Dù đã ký Công ước chống tra tấn, nhưng Việt Nam vẫn lạm dụng tra tấn có hệ thống
