Không có gì nhiều để mất, quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc đang ở mức thấp nhất. Nhưng Tổng thống Mỹ sẽ mang cuộc gặp này trở lại Phòng Bầu dục như một thành công. Ngay cả từ “nhà độc tài” cũng không thay đổi được điều đó.
“Đây là một chiếc xe tuyệt vời,” Joe Biden nói khi tháp tùng vị khách Tập Cận Bình lên chiếc xe limousine của mình. Nguyên thủ quốc gia Trung Quốc ngay lập tức mở cửa để tự hào chứng minh cho người Mỹ mê xe Biden những gì Trung Quốc hiện đã đạt được trong lĩnh vực ô tô. Sau khi Tổng thống Mỹ có chút ấn tượng về nội thất, ông đã tuyên bố một cách đầy tự hào rằng chiếc Cadillac của ông thậm chí còn có tên. Mật vụ gọi nó là “Quái vật“. Cả hai đều mỉm cười.
Hai nam chính trị gia nói chuyện về ô tô – Truyền hình Trung Quốc cố tình đăng tải những hình ảnh này. Họ nên nói gì: Những người bạn tâm tình rất hợp nhau sẽ trò chuyện ở đây. Chỉ những khoảng dừng mà người dịch cần mới khiến cuộc trò chuyện giữa ông Biden 80 tuổi và ông Tập 70 tuổi trở nên hơi khó xử. Nhưng cảnh cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh được dàn dựng kỹ lưỡng này, trong đó chỗ ngồi và hướng nhìn trước đây đã được thảo luận rất chi tiết, cũng đang diễn ra khắp thế giới. Những hình ảnh chắc chắn cũng sẽ được chú ý ở Tehran, Moscow và những nơi khác. Trung Quốc và Mỹ đang nói chuyện lại. Sau này Biden nói: “Đó là những cuộc thảo luận mang tính xây dựng và hiệu quả nhất mà chúng tôi từng có”.
Ông Tập biết nước Mỹ từ những năm 1980
Hội nghị thượng đỉnh siêu cường song phương đã làm nổi bật sự kiện thực tế. Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tổ chức cuộc họp thường niên với 21 thành viên. Chúng bao gồm Hoa Kỳ là nước lớn nhất và Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới. Năm nay chủ nhà là Mỹ, San Francisco, thành phố bên bờ Thái Bình Dương, đã được chọn làm địa điểm tổ chức hội nghị. Nhà Trắng nhìn thấy cơ hội hâm nóng quan hệ với Trung Quốc bên lề hội nghị thượng đỉnh. Lời hứa từ Bắc Kinh là một thành công nhỏ ban đầu. Ở cấp độ ngoại giao quốc tế này, nó luôn nói lên điều gì đó ai đi với ai. Ông Tập đích thân đến Mỹ thay vì cử đại diện. Đồng thời, ông có thể giữ thể diện vì không phải xuất hiện ở Washington mà tận dụng hội nghị APEC như một cơ hội ở Bờ Tây.
Tập biết nước Mỹ. Năm 1985, với tư cách là một quan chức của Đảng Cộng sản Trung Quốc, ông được hướng dẫn đi qua vùng nông thôn Iowa; những bức ảnh về người đàn ông Trung Quốc trên máy gặt đập liên hợp vừa được lấy từ kho lưu trữ. Và thật đúng đắn khi Tập có thể chứng tỏ rằng ông ấy không thể chỉ làm việc với các chính trị gia. Ông đã mời một số nông dân hồi đó đến dự bữa tối ở hội nghị thượng đỉnh, những người khác phải trả 2.000 USD – những người muốn ngồi cùng bàn với Tập đích thân phải trả tới 40.000 USD. Khi gặp Thống đốc bang California, ông Tập nói: “Nền tảng của quan hệ Trung-Mỹ nằm ở người dân và chúng tôi luôn đặt niềm tin vào người dân”. Nhiều thống đốc biết chính sách hung hăng mà Trung Quốc đang theo đuổi. Một số bang đã thông qua luật ngăn chặn Trung Quốc mua đất ở đó.
Đại đa số người dân Mỹ có cái nhìn tiêu cực về Trung Quốc
Cũng như hiện nay hầu như không có ai ở Mỹ nói tốt về Trung Quốc. Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew, 83% người Mỹ có hình ảnh tiêu cực về đất nước này. Quả khinh khí cầu từ Trung Quốc, bị quân đội Mỹ bắn hạ trên đất Mỹ vào đầu tháng 2 và theo thông tin của Mỹ, là công cụ gián điệp, đã không giúp cải thiện bức tranh này. Chính sách kinh tế của Tổng thống Mỹ cũng dựa trên việc giành chiến thắng trong cuộc chiến giành công nghệ tương lai. Với luật thúc đẩy các nhà máy sản xuất chip và hàng tỷ đô la cho công nghệ mới, Biden muốn sản xuất cho nước Mỹ và ở nước Mỹ. Để làm được điều này, ông ta phải gánh những khoản nợ khổng lồ. Đồng thời, ông đang xử phạt việc xuất khẩu các con chip quan trọng sang Trung Quốc. Nền kinh tế ở đó hiện nay nhìn chung thiếu tăng trưởng – mặc dù việc tăng mức độ thịnh vượng là lời hứa bầu cử quan trọng nhất của Đảng Cộng sản.
Nhưng Tổng thống Mỹ cũng biết rằng các cuộc khủng hoảng trên thế giới không thể giải quyết được nếu không có Trung Quốc. Cả hai bên đã ký tuyên bố về ý định bảo vệ khí hậu nhiều hơn trước hội nghị thượng đỉnh. Ông Tập cũng đã hứa với Donald Trump vào tháng 12 năm 2018 là sẽ hỗ trợ cuộc chiến chống ma túy từ Trung Quốc qua Mexico vào Hoa Kỳ. Tuy nhiên, số ca tử vong do fentanyl vẫn tiếp tục gia tăng.
Các tướng lĩnh lại đối thoại với nhau
Việc quân đội nói chuyện lại với nhau chỉ có thể có tác dụng giảm căng thẳng. Sự im lặng của họ xảy ra sau khi Chủ tịch Hạ viện Đảng Dân chủ lúc bấy giờ là bà Nancy Pelosi tới Đài Loan. Bà muốn xua tan mọi nghi ngờ: Nếu Trung Quốc xâm chiếm Đài Loan, Quốc hội Mỹ sẽ giữ vững lời hứa hỗ trợ Đài Loan về mặt quân sự. Và tại thời điểm này, người ta thấy rõ mối quan hệ mới được phát hiện lại giữa Tập và Biden là một mối quan hệ lung lay như thế nào.
“Thật phi thực tế khi một bên có thể biến đổi bên kia,” Tập nói khi ngồi đối diện với Biden và muốn nói rõ: Cho dù cuộc gặp của chúng ta có ra sao đi nữa, Trung Quốc vẫn sẽ là Trung Quốc, với “nhà độc tài” của họ đứng đầu. Chính Tổng thống Mỹ, sau khi gặp Tập, lại chọn thuật ngữ này để mô tả nhà cai trị Trung Quốc, rồi sau đó nói thêm: “Ông ấy là một nhà độc tài theo nghĩa là ông ấy (…) cai trị một đất nước mà -” Đó là một nước cộng sản – dựa trên một hình thức chính phủ hoàn toàn khác với hình thức chính phủ của chúng ta.” Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken kinh hãi nhìn xuống khi từ nhà độc tài được nhắc tới. Gần như muốn nói: bao tháng công sức bị phá hủy bởi một từ. Nhưng Tập cần Biden và cả hai đều cần hội nghị thượng đỉnh này. Lần này không có vụ bê bối nào về khái niệm này mà Biden đã sử dụng trước đó.
Không còn nghi ngờ gì nữa – nếu các cường quốc thế giới này có thể nhấc máy lại và gọi cho nhau thì đó chỉ có thể là một thành công. Tuy nhiên, đồng thời, đó là mối quan hệ có thể nguội lạnh do những trục trặc nhỏ, chẳng hạn như những chuyến thăm không mời tới Đài Loan. Ngay cả những hình ảnh hài hòa cũng không được che khuất điều này: chính Biden và Tập là người đã khiến mối quan hệ xuống mức thấp nhất trong vòng một năm.
Trung Khoa – (Tổng hợp)
