Ngày 22/6, trang Human Rights Watch của tổ chức Theo dõi Nhân quyền có bài “Hãy cảnh giác với tân Chủ tịch chuyên quyền của Việt Nam”. Đây là bài viết của bà Elaine Pearson – Giám đốc châu Á của Theo dõi Nhân quyền.
Theo bà Pearson, một cuộc đấu đá quyền lực nội bộ hiếm có ở Việt Nam trong mấy tháng vừa qua, đã dẫn tới kết quả là một số lãnh đạo cao cấp bị mất chức vì tham nhũng, và tân Chủ tịch nước được bầu ra – là cựu Đại tướng Công an Tô Lâm.
Bà Pearson cảnh báo, chính phủ các quốc gia dân chủ đang coi Việt Nam là một thị trường hấp dẫn, và là một lựa chọn thay thế cho Trung Quốc, cần cảnh giác. Không hề là một tín hiệu khả quan, bước thăng tiến quyền lực của ông Lâm là chỉ dấu cho một chính sách đàn áp sẽ ngày càng nặng nề, tuyệt đối không chấp nhận tiếng nói phản biện, và thù nghịch công khai với các quyền dân sự và chính trị cơ bản của chính quyền Việt Nam.
Bà Pearson nhắc lại bữa tiệc thịt bò dát vàng tai tiếng của Tô Lâm, vào tháng 11/2021, ngay trong đợt cấm túc vì đại dịch Covid-19. Tệ hại hơn, ông Lâm tận hưởng bữa tiệc phát thải carbon này, trong khi đang dẫn đầu đoàn đại biểu chính thức của Việt Nam, tham dự Hội nghị Thượng đỉnh về khí hậu COP26 của Liên Hiệp Quốc ở Glasgow.
Không lâu sau đó, bà Pearson tiếp tục nhắc lại, nhà hoạt động nhân quyền Bùi Tuấn Lâm, người đã nhại không khí bữa tiệc trên mạng xã hội, bị kết án năm năm rưỡi tù giam.
Vẫn theo bà Pearson, tiệc thịt bì 2000 USD chỉ là lỗi nhẹ nhất của ông Lâm. Ông đã làm nhiều chuyện tệ hại hơn nhiều.
Dưới sự giám sát của Bộ trưởng Tô Lâm, Bộ Công an đã gia tăng đàn áp xã hội dân sự ở Việt Nam.
Bà Pearson liệt kê danh sách dài:
- Chỉ vài ngày sau khi ông Lâm lên chức Bộ trưởng, Việt Nam chứng kiến một thảm họa môi trường tệ hại nhất trong lịch sử, khi nhiều cộng đồng ngư dân bị tổn hại do chất thải độc hại bị xả ra biển. Phản ứng của ông Lâm là gì? Huy động công an đàn áp diện rộng, để đe dọa, tấn công, bắt giữ và bỏ tù nhiều nhà hoạt động đi biểu tình, đại diện cho quyền lợi của các nạn nhân.
- Tháng 5/2016, chỉ 1 tháng sau khi ông Lâm lên chức Bộ trưởng, lực lượng an ninh đã cản trở không cho nhiều nhà hoạt động đến gặp Tổng thống Mỹ Obama trong chuyến thăm Hà Nội.
- Năm 2018, Bộ Công an của ông Lâm dàn dựng ra Luật An ninh mạng, thực chất là để dập tắt tự do ngôn luận, để rồi thẳng tay đàn áp những người phản đối Bộ luật này.
- Lực lượng an ninh dưới quyền ông Lâm đã thực hiện các vụ bắt cóc xuyên biên giới, như: Vụ bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh từ Berlin, hồi tháng 7/2017; vụ bắt cóc blogger Trương Duy Nhất từ Bangkok, hồi tháng 1/2019; vụ bắt cóc blogger Đường Văn Thái, cũng ở Bangkok, vào tháng 4/2023.
- Trong năm 2022 và 2023, lực lượng an ninh đã bắt giữ một số nhà hoạt động về môi trường, với các cáo buộc ngụy tạo. Trong đó – Đặng Đình Bách và Hoàng Thị Minh Hồng – đang thụ án tù giam; và Ngô Thị Tố Nhiên, đang bị tạm giam chờ xét xử.
- Các luật sư dám đứng ra bào chữa cho các nhà hoạt động nhân quyền, như Võ An Đôn, Đặng Đình Mạnh, Nguyễn Văn Miếng, đã phải chạy khỏi nước và sống lưu vong. Các luật sư còn ở trong nước đều buộc phải im tiếng, do bị công an đe dọa và sách nhiễu.
- Cơ quan Công an hầu như đã xóa bỏ hoàn toàn phong trào nhân quyền còn đang phôi thai ở Việt Nam. Những người nỗ lực thúc đẩy nhân quyền và dân chủ ở Việt Nam, trong đó có các thành viên của Hội Anh em Dân chủ, Liên minh Dân tộc Việt Nam Tự quyết, Hội Nhà báo Độc lập và Nhà Xuất bản Tự Do, hầu như đều đã bị bắt.
- Công an cũng đã bắt gần hết các nhà hoạt động nhân quyền có ảnh hưởng, và các nhà báo dám lên tiếng chỉ trích chính sách của chính quyền Việt Nam, như ông Nguyễn Vũ Bình. Trong số 164 tù nhân chính trị hiện đang bị giam giữ ở Việt Nam, có 147 người bị truy tố và xét xử trong thời gian ông Lâm nắm quyền Bộ trưởng.
Bà Pearson nhắc nhở, giờ đây, với vị trí người đứng đầu nhà nước, ông Lâm sẽ tiếp đón nhiều phái đoàn quốc tế trong các dịp nghi lễ chính thức và trao đổi ngoại giao. Khi bắt tay ông ta, các quan chức quốc tế đừng quên một vệt dài các hậu quả ông Lâm đã để lại, trên con đường lên ngôi quyền lực của mình, và các thảm họa về nhân quyền ông ta đã và đang gây ra ở Việt Nam.
Xuân Hưng – thoibao.de
