Sự kiện Trung Quốc công bố báo cáo về hành động “xâm nhập lãnh hải” của tàu cá Việt Nam vào đúng lúc tàu sân bay Mỹ USS Theodore Roosevelt đến Đà Nẵng là “có tính toán” và “có chủ ý”, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, một nhà nghiên cứu thuộc viện ISEAS Yusof Ishak có trụ sở ở Singapore nhận định.
Một bản Báo cáo của Viện Sáng kiến Nghiên cứu Tình hình Chiến lược Biển Đông (SCSPI) thuộc Đại học Peking, Trung Quốc, được truyền thông nước này đồng loạt đăng lên vào ngày 5/3 nói rằng có tổng cộng 311 tàu cá Việt Nam đã xâm nhập vào khu vực nội địa, lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế của Trung Quốc vào tháng 2, với mục đích đánh bắt cá và làm gián điệp bất hợp pháp.
“Trong số đó, có 212 tàu đi vào vùng biển phía đông nam của đảo Hải Nam, bán đảo Lôi Châu và vùng biển gần Quảng Đông, và khoảng 90 tàu cá đã đi vào lãnh hải của Trung Quốc ở Vịnh Bắc bộ”, báo cáo của Trung Quốc nói.
Theo báo cáo này, hầu hết các tàu cá của Việt Nam tập trung hoạt động tại những khu vực gần các thủy lộ chính dành cho lực lượng hải quân và không quân của nước này tại hai tỉnh trên. “Thậm chí, một số tàu cá Việt Nam còn lọt vào tầm ngắm của các căn cứ quân sự Trung Quốc”, báo cáo nói thêm.
“Hoạt động của các tàu này chỉ nhằm hai mục đích: Một là mục đích kinh tế, tức đánh bắt cá bất hợp pháp. Hai là mục đích an ninh quân sự, tức thực hiện hoạt động trinh sát, gián điệp”, báo cáo của Viện Nghiên cứu Trung Quốc khẳng định.
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, một nhà nghiên cứu thuộc viện ISEAS Yusof Ishak có trụ sở ở Singapore, phủ nhận lập luận của báo cáo trên. Ông nói:
“Phân giới ở trong Vịnh Bắc bộ, hiệp định này đã ký từ trước và hai bên cùng tuân thủ, tức là họ đã vạch ra một cái vạch ở trên biển, bên này là của Trung Quốc và bên kia là của Việt Nam, vì có thềm lục địa nối với nhau, và đảo Hải Nam cũng có thềm lục địa.“
“Thế thì việc thỉnh thoảng có tàu cá Việt Nam đi vào khu vực ấy là chuyện bình thường, không có chủ định gì cả. Ngược lại, phía Trung Quốc có rất nhiều tàu cá đi vào lãnh hải của Việt Nam đánh cá hoặc buôn lậu thì Việt Nam không bao giờ thèm thống kê. Người ta không cần. Người ta chỉ đuổi về thôi”.
“Nhưng chuyện khó hơn là ở khu vực quanh đảo Hoàng Sa. Hoàng Sa là của Việt Nam mà Trung Quốc đã chiếm năm 1974, và bây giờ Trung Quốc bảo một khu vực bao nhiêu hải lý xung quanh Hoàng Sa đó, mà Việt Nam cứ đưa tàu đánh cá vào khu vực đấy là họ bảo đi vào lãnh hải của họ. Chuyện này là chuyện vô lý mà không ai chấp nhận được”.
Báo cáo của Trung Quốc nói hoạt động của các tàu cá Việt Nam trong những năm gần đây “ngày càng tràn lan và gia tăng về số lượng”. Cụ thể, số lượng tàu cá Việt Nam có hoạt động xâm nhập như trên vào tháng 2 vừa qua đã tăng ít nhất là gấp đôi so với tháng trước đó.
“So với các hoạt động của Việt Nam tại vùng biển tranh chấp ở Biển Đông, tính chất của các hoạt động này thậm chí còn tồi tệ hơn. Nó hoàn toàn vi phạm chủ quyền và an ninh của Trung Quốc, làm suy yếu nghiêm trọng Hiến chương Liên Hiệp Quốc, Công ước LHQ về Luật biển và các luật quốc tế khác liên quan”, báo cáo của Trung Quốc kết luận.
“Việt Nam luôn khẳng định Hoàng Sa là của Việt Nam. Và từ đó đến giờ, tàu cá của Việt Nam vẫn đi vào khu vực đó đánh cá. Trung Quốc thì đuổi rất nhiều lần nhưng tàu cá Việt Nam cũng được các tàu kiểm ngư, tàu cảnh sát biển bảo vệ”, TS. Hà Hoàng Hợp dẫn chứng thực tế tranh chấp giữa hai nước trong nhiều năm qua.
Theo ông, ngoài kết luận phi lý về hành động “xâm nhập lãnh hải” của tàu cá Việt Nam, sự kiện Trung Quốc công bố báo cáo vào đúng thời điểm tàu sân bay USS Theodore Roosevelt của Mỹ đến Đà Nẵng cho thấy có một sự tính toán “đầy ý đồ” để “khớp các việc vào với nhau” của người Trung Quốc.
Ông phân tích: “Một tuần trước, người Trung Quốc đã đưa hơn 140 tàu đến quây đảo Thị Tứ mà hiện nay người Philippines đang quản lý. Và bây giờ, Trung Quốc đang có mấy trăm tàu quây đảo Hoàng Sa lại, chủ yếu là tàu hải quân, tàu hải cảnh, và họ hiện nay xua hết tất cả tàu cá của Việt Nam ra khỏi chỗ đó. Họ làm như thế tức là họ chuẩn bị trên biển. Động tác như thế là để đáp lại việc tàu của Mỹ đến thăm cảng Tiên Sa”.
Theo nhà nghiên cứu này, không loại trừ khả năng sau khi tàu sân bay của Mỹ rút khỏi Việt Nam, Trung Quốc lại sẽ gây ra chuyện gì đó “tương tự như ở Bãi Tư Chính”. Nhưng TS. Hà Hoàng Hợp cho rằng Hà Nội “đã chuẩn bị cho tất cả các khả năng ấy”, nhất là trong bối cảnh mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ hiện đang có nhiều chuyển biến tích cực và mạnh mẽ hơn, hướng tới mức độ cao hơn mức “đối tác toàn diện”, lên mức độ “đối tác chiến lược”.
Báo Philippine Daily Inquirer hôm 2.3 dẫn lời Phó đô đốc Rene Medina, tư lệnh Bộ chỉ huy miền Tây của quân đội Philippines (Wescom) cho biết đã theo dõi được 136 tàu cá Trung Quốc gần đảo Thị Tứ từ ngày 1.1 đến 25.2.
“Ngày 7.2 đánh dấu số lượng tàu cá Trung Quốc tập trung đông đảo nhất, với tổng cộng 76 tàu lộ diện ở doi cát rìa tây”, theo Phó đô đốc Medina.
Wescom cũng phát hiện hai tàu hải cảnh của Trung Quốc trong giai đoạn này, và một tàu của hải quân Trung Quốc xuất hiện hồi tháng 2.
Nhận định về diễn biến mới của Hải quân Hoa kỳ tại biển Đông, một bài viết trên VOA nói rằng: Mỹ thách thức quyết liệt tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông.
Trong năm 2019, Hải quân Hoa Kỳ đã thực hiện 7 cuộc tuần tra hàng hải trong khuôn khổ Chiến dịch tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải- gọi tắt là FONOP, nhiều hơn bất cứ năm nào khác kể từ 2015, khi Hoa Kỳ bắt đầu thách thức mạnh mẽ hơn các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc.
Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ cung cấp số liệu vừa nêu, nói rằng các cuộc tuần tra FONOP đã được thiết kế để thách thức các tuyên bố của Trung Quốc về quyền hàng hải và chủ quyền lãnh thổ tại nhiều quần đảo trong khu vực, đặt Hoa Kỳ và các đồng minh vào thế đối đầu với Bắc Kinh.
Trang mạng tin quốc phòng của Mỹ nói trong các cuộc tuần tra hàng hải này, các chiến hạm Mỹ tiến vào vùng biển nằm trong phạm vi 12 hải lý cách các đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền, kể cả các thực thể đã được Bắc Kinh cải đổi thành cơ sở quân sự.
Theo Defense news, các cuộc tuần tra FONOP là dấu hiệu để Trung Quốc biết là Hoa Kỳ coi các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông là “quá đáng”. Bắc Kinh thì cho rằng các cuộc tuần tra của Mỹ gây bực dọc và coi đây là các hành động trái phép, vi phạm các vùng biển của họ.
Cho tới nay, các cuộc tuần tra FONOP không khiến Trung Quốc phải rút lại các tuyên bố chủ quyền của mình.
Trong một tuyên bố, người phát ngôn của Hạm đội Thái Bình Dương Rachel McMarr nói hải quân Mỹ tiếp tục thể hiện quyêt tâm thách thức các tuyên bố chủ quyền ‘quá đáng’ của Trung Quốc.
Bà Rachel McMarr tuyên bố: “Hoa Kỳ thường xuyên thực hiện các cuộc tuần tra để bảo vệ quyền tự do hàng hải trên khắp thế giới. Tất cả các hoạt động của chúng tôi được thiết kế phù hợp với luật pháp quốc tế và nhằm mục đích chứng minh rằng Hoa Kỳ sẽ điều máy bay, tàu thuyền, hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép.”
Người phát ngôn của Hạm đội Thái Bình Dương nói thêm rằng các cuộc tuần tra hàng hải được tiến hành “một cách hòa bình và không thiên vị hay chống lại bất kỳ quốc gia nào.”
Cuộc tuần tra hàng hải đầu tiên trong năm 2020 được Hải quân Hoa Kỳ tiến hành vào ngày 25/1. Trang mạng Defense News cho biết tàu chiến cận bờ USS Montgomery di chuyển gần Đá Gạc Ma và Đá Chữ Thập, hai nơi đã bị Trung Quốc chiếm đóng tại quần đảo Trường Sa.
Lúc đó báo nhà nước Trung Quốc cho biết Bắc Kinh đã điều hai máy bay thả bom tới lượn bên trên để uy hiếp tàu chiến Montgomery của Mỹ.
Hải quân Mỹ nói tuần tra FONOP thách thức các tuyên bố chủ quyền quá đáng của tất cả các cường quốc trong khu vực, và cuộc tuần tra ngày 25/1 chính thức nhắm vào cả Trung Quốc, lẫn Đài Loan và Việt Nam. Phía Mỹ thách thức ý niệm cho rằng cần báo trước khi “qua lại vô hại” các vùng biển mà các nước khác tuyên bố chủ quyền.
Trong khi đó Giáo sư Zhiqun Zhu, giảng dạy môn Khoa học Chính trị và Quan hệ Quốc tế tại Đại học Bucknell Hoa kỳ nói sự gia tăng các cuộc tuần tra FONOP, đặc biệt dưới chính quyền Tổng thống Trump, cộng thêm căng thẳng liên quan tới các cuộc biểu tình ở Hong Kong và quyền của Đài Loan được tự cai trị, cùng với các vụ xung đột ngày càng nhiều giữa Trung Quốc và Việt Nam, đã góp phần tạo ra một bầu không khí bất an trong khu vực.
Về phía Trung Quốc, Bắc Kinh coi các hoạt động của Hoa Kỳ là bằng chứng cho thấy ‘bàn tay lông lá’ của Washington, “không ngớt kích động căng thẳng nhằm mục đích kéo dài quyền bá chủ trong khu vực”, SCMP dẫn lời ông Tong Zhao, nhà nghiên cứu lão thành của Trung tâm Chính sách Toàn cầu Carnegie-Tsinghua, nói.
Ông Zhao nói thêm: “Bắc Kinh quyết tâm đáp ứng mạnh mẽ trước bất kỳ sự khiêu khích nào của Hoa Kỳ và tiếp tục các nỗ lực xây dụng cơ cấu hạ tầng quân sự, để nâng cao khả năng lâu dài nhằm bảo vệ các lợi thế tương lai của Trung Quốc.”
Hồi cuối năm ngoái, Trả lời câu hỏi về quan điểm của Việt Nam trước thông tin tàu sân bay Sơn Đông được Trung Quốc triển khai hoạt động tại Biển Đông, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết:
“Việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh trật tự, thượng tôn pháp luật chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của các quốc gia ở Biển Đông như được xác lập tại UNCLOS là mục tiêu, lợi ích, trách nhiệm và nguyện vọng chung của tất cả các nước trong khu vực. “Mọi hoạt động của các bên cần phải đóng góp vào mục tiêu chung này”, bà Hằng nhấn mạnh.
Tàu Sơn Đông được Trung Quốc khởi đóng vào năm 2015 dựa trên thiết kế của Liêu Ninh. Trung Quốc ban đầu định biên chế tàu Sơn Đông vào đầu năm 2019, nhưng một loạt sự cố trong quá trình thử nghiệm khiến tiến độ bàn giao tàu bị chậm 8 tháng.
Việt Nam và Trung Quốc có cùng thể chế Chủ nghĩa Cộng sản tương đồng, nhưng Bắc Kinh đang ngày càng hung hăng, thể hiện rõ ý đồ thôn tính chủ quyền, độc chiếm lãnh thổ của trên Việt Nam Biển Đông.
Một số ít thể chế Cộng sản còn lại như Cu Ba, Bắc Triều Tiên, Lào gần như đã phớt lờ, để mặc cho Việt Nam chịu sự „bắt nạt“ của Trung Quốc.
Giờ đây, luyến tiếc thứ chủ nghĩa Cộng sản ngoại lai trở nên lạc lõng, Việt Nam cần mạnh dạn vứt bỏ nó để đưa cả dân tộc về với thế giới Văn minh Dân chủ và Tự do.
Hoàng Lan từ Hà nội – Thoibao.de (Tổng hợp)
