Kiểm soát báo chí ở Việt Nam

Link Video: https://youtu.be/upsJ8mqzHs4

BBC Tiếng Việt ngày 10/5 có bài phân tích về hệ thống báo chí Việt Nam, về cơ chế kiểm duyệt lẫn tự kiểm duyệt, biến báo chí thành công cụ tuyên truyền.

Theo đó, hệ thống quản lý báo chí ở Việt Nam nhìn chung khá chồng chéo và rắc rối. Một cơ quan báo chí có thể chịu cảnh “một cổ ba bốn tròng“, từ Đảng Cộng sản Việt Nam, từ chính quyền các cấp, từ bộ ngành và cơ quan chủ quản.

Theo BBC, đầu tiên là kiểm soát về con người, để ngồi ở vị trí cấp cao trong một tòa soạn, như vị trí Tổng Biên tập, thì các nhà báo này đều phải là đảng viên.

BBC nêu dẫn chứng, vào năm 2018, báo Thanh Niên cho thôi chức 13 nhà báo ở các vị trí trưởng ban, phó ban hoặc tương đương. Một nguồn tin ở TP. HCM thời điểm ấy nói với BBC rằng, sự việc trên dẫn đến tình trạng “Ban Văn nghệ của báo Thanh Niên hiện thiếu cả trưởng và phó ban, vì không có ai là đảng viên Cộng sản“.

“Vì Tổng Biên tập là đảng viên, phải phục tùng tổ chức, nên việc họ chỉ đăng đúng chủ trương, đường lối là điều đương nhiên. Và khi Đảng đã nắm triệt để về mặt con người, cũng là khống chế về mặt nội dung,” một nhà báo ẩn danh nói với BBC.

BBC cho biết, ở Việt Nam, cơ quan cao nhất về mặt Đảng quản lý nội dung báo chí là Ban Tuyên giáo. Sự chỉ đạo từ Ban Tuyên giáo có thể được thực hiện theo các hình thức:

Gửi công văn chỉ đạo (có thể có dấu mật);
Gửi qua đường fax (cách này hay bị một số nhà báo chụp hình đăng lên mạng);
Các chỉ đạo trực tiếp trong các cuộc họp giao ban (có biên bản tóm tắt);
Các chỉ đạo qua tin nhắn, gọi điện thoại. Cách cuối cùng này thường được sử dụng phổ biến sau này, vì tính nhanh chóng. Tin nhắn được thiết kế riêng cho từng người, nên ai truyền ra ngoài là biết rò rỉ từ đâu.

BBC dẫn lời Giáo sư Carl Thayer, nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm, nhận định rằng, việc kiểm soát và kiểm duyệt báo chí ở Việt Nam được phân chia giữa Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Thông tin và Truyền thông.

Một nhà báo giấu tên từ Quảng Ngãi nói với BBC rằng: “Tất cả đều được chỉ đạo từ trên xuống: có nên đăng thêm hay giảm bớt bài vở về vụ này, vụ kia…”

BBC dẫn đề án quy hoạch báo chí toàn quốc đến năm 2015, trong đó ghi rõ: “Báo chí là phương tiện thông tin, công cụ tuyên truyền, vũ khí tư tưởng quan trọng của Đảng và Nhà nước, diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.”

Theo BBC, bên cạnh tầng tầng lớp lớp để quản lý báo chí kể trên, để kiểm soát báo chí, chính quyền còn có những công cụ khác để tăng thêm uy lực của “vòng kim cô” này như: hệ thống luật, các văn bản quy phạm pháp luật về hoặc liên quan đến quản lý báo chí, các cơ quan quản lý nhà nước, an ninh văn hóa.

Đặc biệt, lực lượng an ninh văn hóa, Cục An ninh Thông tin truyền thông (A87) – thuộc Bộ Công an – được cho là dẫn đầu trong việc đấu tranh “không tiếng súng” trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, văn nghệ. Theo đó, cơ quan này quản lý hoạt động báo chí, theo dõi các nhà báo, báo cáo tình hình, tư tưởng, việc đi nước ngoài của các nhà báo…

Nhắc tới vụ án Báo Sạch, BBC dẫn lại lời Đại tá Nguyễn Tuấn Việt, Trưởng phòng An ninh Báo chí Xuất bản, Cục An ninh chính trị nội bộ, Bộ Công an, phát biểu trên truyền thông nhà nước rằng, hoạt động tác nghiệp của nhà báo, phóng viên phải phù hợp với tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí theo đúng quy định tại Luật Báo chí năm 2016.

“”Nhà báo độc lập“, “truyền thông độc lập” là những mỹ từ mà các thế lực thù địch, phản động, thường rêu rao nhằm che lấp mưu đồ xấu xa… Đó là lợi dụng quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận để hoạt động phá hoại an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, xâm phạm lợi ích hợp pháp của Nhà nước và nhân dân, vi phạm pháp luật…”, ông Việt nói.

Giáo sư Carl Thayer nói với BBC rằng, trong thời kỳ internet bùng nổ, Đảng Cộng sản đã can thiệp để kiểm soát truyền thông xã hội bằng cách áp dụng các điều luật mơ hồ trong Bộ luật Hình sự (như Điều 109, 117, 156 và 331) để trấn áp các quan điểm bị coi là thù địch với đường lối của Đảng.

“Ngoài ra, Lực lượng 47, một đơn vị tác chiến không gian mạng của Bộ Quốc phòng, huy động hàng nghìn nhân lực để thiết lập trang web và tuyên truyền ủng hộ Đảng. Lực lượng 47 cũng tấn công những cá nhân được cho là chỉ trích Đảng Cộng sản Việt Nam.”

Nhà văn, nhà báo Khải Đơn, nói với BBC rằng, việc kiểm soát thông tin không phải cấm hay bỏ một đề tài, mà “làm cho nó trở nên bớt quan trọng đi, thay đổi tính chất, hoặc đơn giản là thay đổi hoàn toàn nhận thức của công chúng về thông tin đó“. Theo bà, điều này khiến người dân mất hẳn năng lực chất vấn sai phạm, và đó mới là điều đáng sợ của lực lượng an ninh văn hóa.

Ý Nhi – Thoibao.de (Tổng hợp)

>>> Chặn xuất cảnh đối với người bất đồng chính kiến để trả thù

>>> Vụ án oan khuất của cô giáo Lê Thị Dung từ đâu mà ra?

>>> Phản ứng của Australia trước phản đối của Việt Nam về đồng xu lưu niệm.