Việc đấu thầu là biện pháp để đảm bảo cạnh tranh công bằng, hiệu quả, trong một nền kinh tế thị trường đa thành phần. Để chống tham nhũng thì việc đấu thầu cần có cơ chế quản trị công khai, minh bạch thông tin, để kiểm tra và rà soát.
Gần đây, nhóm “Nhà báo điều tra” trên mạng xã hội đã nhắc tới một thông tin đáng ngờ, khi cho rằng, “Hà Nội đấu giá mỏ cát, xem qua đã lộ ra ngay cách làm bố láo ăn cắp”.
Mới nhất, báo Dân Trí ngày 12/11 đã đưa tin, “3 mỏ cát ở Hà Nội trúng đấu giá cao bất thường, Thủ tướng chỉ đạo rà soát”.
Theo đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Công điện gửi tới bộ trưởng các bộ: Công an, Tài nguyên Môi trường… và Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội; Chủ tịch các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, về việc tăng cường quản lý thực hiện đấu giá quyền cấp quyền khai thác khoáng sản, khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.
Đáng chú ý, Thủ tướng đã nhắc cụ thể đến vụ việc xảy ra ở Hà Nội vừa qua, kết quả trúng đấu giá cấp quyền khai thác 3 mỏ cát: Liên Mạc, Châu Sơn và Tây Đằng – Minh Châu, cao gấp nhiều lần so với giá khởi điểm, có yếu tố bất thường, mà theo Thủ tướng, đây là việc dư luận xã hội đặc biệt quan tâm.
Dư luận ở Hà nội thấy rằng, vụ việc Thủ tướng nhắc đến đã xảy ra từ lâu, nhưng người dân quan tâm đã nghi vấn, vì cuộc đấu giá có nhiều điểm bất thường. Đây là cuộc đấu giá marathon về thời gian, bắt đầu từ 9 giờ sáng hôm trước, xuyên đêm đến tới gần 6h sáng hôm sau mới kết thúc. Và kết quả đấu giá cũng đạt kỷ lục, tới 1,690 tỉ đồng. Đáng nói, kết quả này đã lớn gấp hàng chục lần, thậm chí hàng trăm lần, so với giá khởi điểm bỏ thầu.
Theo số liệu từ ủy ban đấu giá, ví dụ, giá trúng thầu của mỏ Thượng Cát, với trữ lượng hơn 508,000 m3. Ở giá khởi điểm chỉ là 2 tỷ đồng, vậy mà, các nhà đầu tư đấu giá đã đẩy giá lên đến gần 410 tỉ đồng, nghĩa là cao gấp gần 200 lần giá khởi điểm.
Tại sao lại có việc đấu thầu quái đản và ngược đời như vậy, giá bỏ thầu cao gấp hàng chục, hàng trăm lần như thế?
Qua tìm hiểu, một người kinh doanh lớn về vật liệu xây dựng ở khu vực Đông Anh, cho thoibao.de biết, với điều kiện ẩn danh vì lý do an toàn. Cụ thể, người này cho biết:
“Theo tôi biết thì:
- Không giống như các mỏ tài nguyên khác, trữ lượng là một con số cố định, cát thường được khai thác trên các con sông. Hàng năm, cát từ thượng nguồn lại chảy về, nên khối lượng lại được bù đắp thêm, hơn cả số lượng đã khai thác.
- Nếu thời gian khai thác cát kéo càng dài, trên mười năm, khối lượng cát thực tế sẽ gấp nhiều lần so với khối lượng khảo sát tại thời điểm đấu giá. Và việc lấy trữ lượng theo thời điểm khảo sát đấu giá, là một mánh khóe mà nhóm lợi ích lợi dụng để ăn cắp tài nguyên quốc gia.
Đó chính là lý do mới có chuyện nhà đầu tư bỏ giá cao hơn gấp hàng chục đến hàng trăm lần giá thị trường, họ đâu có khờ dại như chúng ta tưởng.”
Trong khi đó, trên mạng xã hội, đã có nhiều ý kiến chia sẻ về những thủ thuật trong việc đấu thầu cát, đang được sử dụng để tham nhũng tài nguyên quốc gia. Cụ thể, nhà báo QA tiết lộ:
“Chỉ cần làm một phép tính chia đơn giản, cũng thấy cái trò mèo luộc cát này sẽ bị lật tẩy.
Mỏ Liên Mạc trữ lượng 500 nghìn m3, giá trúng là 408 tỷ đồng, như vậy, một m3 cát giá sẽ ngất ngưởng lên tới 816 nghìn, trong khi, giá thị trường bán chỉ khoảng 300 nghìn/m3; Mỏ Châu Sơn trữ lượng 700 nghìn m3, giá trúng 396 tỷ đồng, làm phép chia một m3 cát có lên tới giá 565 nghìn đồng;
Chẳng nhẽ, các nhà đầu tư khai thác mỏ cát, họ điên hay sao, khi bỏ giá cao ngất ngưởng gấp mấy lần giá thị trường như thế?”
Và câu trả lời là, “… họ không điên đâu, khai thác mỏ cát siêu lợi nhuận, chính là sự mập mờ về trữ lượng, quản lý, giám sát về mặt khối lượng. Chỉ cần công tác khảo sát trữ lượng lệch xuống vài con số 0, là nhà thầu trúng cực lớn. Nhưng quan trọng là, họ đã thông đồng, ăn chia với cơ quan quản lý, cùng nhau chia chác điều mà không ai ngờ.”
Theo giới chuyên gia, để đối phó với các thủ thuật kể trên, chính quyền phải coi trọng công tác thẩm định giá, xây dựng giá phải căn cứ vào giá thị trường, chứ đừng đưa ra giá khởi điểm như cho không như vậy. Đồng thời, những việc vô lý như vậy phải điều tra làm rõ và xử lý nghiêm./.
Trà My – Thoibao.de
