Bài của một trí thức ở Đức gửi đến Thoibao.de:
Nếu mỗi gia đình người Việt thường có một Bà Cô Tổ để trông cậy, quốc gia nào trên thế giới cũng có những nhân vật phụ nữ lịch sử. Thường thì đó là những nhân vật nổi bật trong chinh chiến như Hai Bà Trưng, Bà Triệu của nước ta, Hoa Mộc Lan của TQ , Jean D Arc của Pháp. Những nhân vật nữ khác lưu danh trong lịch sử do ảnh hưởng khuynh đảo thời cục của họ như Đát Kỷ, Bao Tự, Võ tắc Thiên, Giang Thanh bên TQ, Thatcher của Anh, Merkel của Đức…. Những ảnh hưởng của họ dù tốt hay xấu cũng đều nặng cân. Trong thế chiến thứ 1, thứ 2 cũng nổi danh vài nhân vật nữ là tình báo viên xuất sắc có ảnh hưởng rất lớn đến cục diện chiến trường như Xuyên Đảo Phương Tử (Kawashima Yoshiko) của Nhật, Mata Hari của Hòa Lan, là những phụ nữ tài, sắc đều phi thường… Tất nhiên còn nhiều phụ nữ tài ba khác. Nhưng khuynh đảo thời cục thì có lẽ không còn ai hơn những người đã kể tên trên đây.
Việt Nam cũng có một phụ nữ phi thường. Nhân vật nữ này không hoạt động gián điệp, không phải quốc gia mệnh phụ, không phải tướng soái cầm quân ra trận, không mang một chức vụ nào trong thể chế, thậm chí chỉ xuất thân dân dã, nhưng đã lũng đoạn làm lung lay cả một hệ thống tổ chức quốc gia. Đó là Nguyễn Thị Thanh Nhàn, một phụ nữ có nhan sắc, học vấn và thừa thông minh để đi lọt qua tất các cửa ải quyền lực của chính trường. Nhiều người nói rằng, Việt Nam là quốc gia chẳng giống ai, nhân vật Nguyễn Thị Thanh Nhàn có một không hai hẳn góp phần xứng đáng chứng minh nhận xét ấy.
Không xét đến các quan điểm đạo đức hoặc chính trị, nhân vật này đã là tác nhân làm các hoa trái tham nhũng, bại hoại trong cơ cấu tổ chức chín sớm hơn, phát triển nhanh hơn, mạnh hơn với hậu quả là dẫn đến những cải tổ cấp thiết của nhà nước. Hình như trên thế giới này không có người phụ nữ thứ hai nào có ảnh hưởng khuynh đảo quyền lực độc đáo như vậy. Rồi sau này cuộc đời Nguyễn Thị Thanh Nhàn sẽ được điện ảnh Việt Nam đưa lên màn bạc trong một phim nhiều tập và nhiều nhà văn, phóng viên sẽ kiếm sống bằng khai thác những mảng nhỏ trong cuộc sống của nhân vật này.
Chắc chắn một ngày xa xôi, quê hương của Nguyễn Thị Thanh Nhàn sẽ dựng cho người phụ nữ này một tượng đài, để kỷ niệm một nữ nhân vật khác thường của lịch sử Việt Nam hiện đại. TQ chẳng đã dựng tượng cho Tần Cối đó sao!
Lý Thế Nhân – Berlin 19.05.2024
