Người Bảo vệ Nhân quyền, Thông cáo báo chí, ngày 10/10/2021
Theo thống kê của tổ chức Người Bảo vệ Nhân quyền vệ (Defend the Defenders- DTD), tính đến ngày 10/10/2021, chế độ cộng sản toàn trị Việt Nam đang giam giữ ít nhất 264 tù nhân lương tâm trong các nhà tù hoặc các hình thức giam giữ tương tự. Con số này không bao gồm blogger Lê Anh Hùng (m), người đã bị đưa vào bệnh viện tâm thần để điều trị cưỡng bức kể từ tháng 4 năm ngoái.
Con số trên bao gồm 217 người đã bị kết án – hầu hết với các tội danh chính trị như “hoạt động lật đổ chế độ,” “tuyên truyền chống nhà nước,” “lợi dụng quyền tự do dân chủ,” “phá rối an ninh” và “phá hoại chính sách đoàn kết dân tộc” trong Bộ luật Hình sự (1999 ) hoặc Bộ luật Hình sự (2015), và 47 người khác bị giam giữ trước khi xét xử.
Tù nhân lương tâm trong danh sách của Người Bảo vệ Nhân quyền là những blogger, luật sư, người hoạt động công đoàn, nhà hoạt động về quyền đất đai, nhà bất đồng chính kiến, người hoạt động nhân quyền và tín đồ của các tôn giáo thiểu số không đăng ký đã bị bắt giữ và kết án chỉ vì thực hiện một cách ôn hoà các quyền được bảo vệ bởi các công ước nhân quyền quốc tế và hiến pháp Việt Nam như quyền tự do ngôn luận, tự do hội họp và tự do của tôn giáo hoặc niềm tin. Danh sách này không bao gồm các cá nhân đã tham gia hoặc ủng hộ bạo lực.
Việt Nam vẫn còn giam giữ 47 nhà hoạt động chưa xét xử, 6 người trong số họ bị bắt vào năm 2018-2019, 15 người khác vào năm 2020 và 26 người còn lại bị bắt trong năm nay. Trong số đó nổi bật là nhà bất đồng chính kiến và nhà bảo vệ nhân quyền được thế giới công nhận Phạm Đoan Trang.
23 trong số các tù nhân lương tâm là nữ. Tất cả những phụ nữ này đều đến từ dân tộc Kinh. Tổng cộng, 171 tù nhân lương tâm, chiếm 64,77% trong danh sách, là người dân tộc Kinh. Nhóm dân tộc lớn thứ hai trong danh sách là người Thượng, một nhóm tôn giáo và dân tộc thiểu số sống ở vùng núi Tây Nguyên. Họ chiếm 63 người hoặc 23,8% những người trong danh sách. Sáu từ Hmong và hai trong danh sách là Khmer Krom.
Hầu hết các tù nhân lương tâm đã bị buộc tội hoặc bị kết án về các cáo buộc theo Điều 79, 87 và 88 của Bộ luật Hình sự 1999 hoặc Điều 109, 117 và 331 trong Bộ luật Hình sự năm 2015:
– 48 nhà hoạt động bị kết tội hoạt động lật đổ (Điều 79 Bộ luật Hình sự năm 1999 hoặc Điều 109 Bộ luật Hình sự năm 2015);
– 44 nhà hoạt động bị kết án và 17 người bị buộc tội tuyên truyền chống nhà nước (Điều 88 Bộ luật Hình sự năm 1999 hoặc Điều 117 Bộ luật Hình sự năm 2015);
– 56 người dân tộc thiểu số bị kết tội phá hoại chính sách đoàn kết dân tộc (Điều 87 Bộ luật Hình sự năm 1999 hoặc Điều 116 Bộ luật Hình sự năm 2015);
– Chín nhà hoạt động bị kết án và 20 nhà hoạt động bị buộc tội “lợi dụng quyền tự do dân chủ” (Điều 258 Bộ luật Hình sự năm 1999 hoặc Điều 331 Bộ luật Hình sự năm 2015);
– 13 nhà hoạt động bị kết tội “gây rối an ninh” theo Điều 118 Bộ luật Hình sự 2015;
– 17 cá nhân bị kết tội “Gây rối trật tự công cộng” (theo Điều 245 Bộ luật Hình sự 1999 hoặc Điều 318 Bộ luật Hình sự 2015) vì hoạt động ôn hòa.
– Hai nhà hoạt động Nguyễn Văn Viên và Chân Văn Quyền bị kết tội “khủng bố” theo Điều 113 Bộ luật Hình sự 2015.
– Hiện chưa rõ tội danh cho 13 cá nhân, trong đó có 3 người theo Montagaards thuộc giáo phái Hà Mòn bị bắt vào ngày 19 tháng 3 năm nay.
Bối cảnh xã hội
Chế độ độc tài của Việt Nam tiếp tục đàn áp người bất đồng chính kiến địa phương, người hoạt động xã hội, người bảo vệ nhân quyền, nhà báo độc lập và Facebooker trong khi đất nước đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi sự bùng phát của Covid-19 chết người đang diễn ra. Thay vì tập trung vào việc đối phó với căn bệnh chết người này, chế độ cố gắng bịt miệng tất cả những tiếng nói bất đồng quan điểm đã cố gắng chỉ trích các chính sách sai lầm của chế độ về phòng chống Covid-19 cùng với các vấn đề khác như tham nhũng có hệ thống, quản lý kinh tế tệ hại và vi phạm nhân quyền.
Bắt giữ từ tháng 7 đến ngày 10/10
Trong khoảng thời gian từ ngày 7/7 đến ngày 10/10, Việt Nam đã bắt giữ 7 nhà hoạt động và Facebooker. Nhà bảo vệ nhân quyền Đinh Văn Hải và nhà bình luận chính trị nổi tiếng Bùi Văn Thuận cũng như hai Facebooker khác bị buộc tội “tuyên truyền chống nhà nước” theo Điều 117 trong khi ba người khác bị cáo buộc “lợi dụng quyền tự do dân chủ” theo Điều 331.
Nạn nhân mới nhất là nhà bảo vệ nhân quyền Đinh Văn Hải. Ông bị công an tỉnh Lâm Đồng bắt khi đang tạm trú tại chùa Phước Bửu ở phía nam thành phố Vũng Tàu. Ông đã sử dụng Facebook trong nhiều năm để chỉ trích chính quyền cộng sản và lên tiếng chống lại việc lạm dụng nhân quyền. Vào năm 2018, ông đã bị đánh đập một cách dã man bởi các đặc vụ mặc thường phục khi đang cố gắng hỗ trợ nhà hoạt động công đoàn và nhà bảo vệ nhân quyền Đỗ Thị Minh Hạnh.
Từ đầu năm đến nay, Việt Nam đã bắt giữ 26 nhà hoạt động. 11 người trong số họ bị buộc tội “tuyên truyền chống nhà nước” và 14 người khác bị cáo buộc “lợi dụng quyền tự do dân chủ.” Trong số đó có nhà vận động nhân quyền nổi tiếng Nguyễn Thúy Hạnh, người đã thành lập Quỹ 50K cách đây hai năm và điều hành quỹ này cho đến khi bị bắt vào ngày 7/4 để hỗ trợ các gia đình tù nhân lương tâm và những người hoạt động gặp rủi ro. Bà bị cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” và có thể phải ngồi tù dài hạn tới 20 năm do các hoạt động từ thiện của mình, đặc biệt là ủng hộ dân oan Đồng Tâm sau cuộc truy quét đẫm máu của công an vào đầu tháng 1 năm ngoái.
Điều đáng chú ý là ông Lê Trọng Hùng từ Hà Nội và ông Trần Quốc Khánh từ Ninh Bình đã bị cảnh sát tạm giữ sau khi công bố kế hoạch tranh cử vào cơ quan lập pháp cao nhất của Quốc hội trong cuộc bầu cử vào cuối tháng Năm. Lương y Nguyễn Duy Hướng ở tỉnh Nghệ An đã bị bắt sau khi chỉ trích các nhà lãnh đạo Việt Nam về những vi phạm nhân quyền, trong đó có vụ lạm dụng nhân quyền nghiêm trọng đối với dân oan Đồng Tâm. Trong khi đó, phóng viên báo nhà nước Phan Bùi Bảo Thy và cộng sự Lê Anh Dũng bị bắt và bị buộc tội “lợi dụng quyền tự do dân chủ” sau khi tố cáo quan chức nhà nước tham nhũng.
Ngày 30/6, lực lượng an ninh Công an TP Hà Nội đã bắt giữ Facebooker Lê Văn Dũng (tức Lê Dũng Vova) một tháng sau khi phát lệnh truy nã đặc biệt trên toàn quốc. Một tuần sau, nhà hoạt động ủng hộ dân chủ Đỗ Nam Trung bị tạm giữ trên đường đi làm. Ông Trung, một thành viên của Hội Anh em Dân chủ từng bị bỏ tù 14 tháng vào năm 2014-2015 vì theo dõi cuộc biểu tình của quần chúng ở các tỉnh phía Nam chống lại chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông (Biển Đông). Cả hai đều bị cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước.”
Vào ngày 2/7, nhà chức trách Hà Nội đã tạm giữ nhà báo nổi tiếng Mai Phan Lợi và buộc tội ông này trốn thuế theo Điều 200 Bộ luật Hình sự. Cáo buộc có thể là một vụ án chính trị như một sự trả thù cho những bài viết dũng cảm của ông về các vấn đề của đất nước. Một số nhà bất đồng chính kiến, trong đó có blogger Nguyễn Văn Hải (tức Điếu Cày) và luật sư Lê Quốc Quân đã bị bỏ tù sau khi bị kết tội trốn thuế.
Kết án trong tháng 7-10
Vào ngày 9/7, chế độ độc tài của Việt Nam đã kết tội blogger nổi tiếng Phạm Chí Thanh (hay còn gọi là Phạm Thanh), chủ nhân của blog Bà Đầm Xòe, về tội danh “tuyên truyền chống nhà nước” vì đã viết bài và kết án ông 5 năm sáu tháng tù và 5 năm quản chế. Mười ngày sau, Facebooker Nguyễn Văn Lâm bị kết án 9 năm tù giam và 3 năm quản chế với cùng tội danh trong khi Facebooker Tran Hoang Minh bị kết án 5 năm tù giam sau khi bị kết tội “lợi dụng quyền tự do dân chủ.”
Kể từ đầu năm 2021, 19 nhà hoạt động và Facebooker đã bị kết tội và bị phạt tù từ hai năm đến 15 năm. Có tới 15 người trong số họ bị cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” và 3 người bị buộc tội “lợi dụng quyền tự do dân chủ.” Trong số đó có Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam, và Phó Chủ tịch Nguyễn Tường Thụy, nhà bảo vệ nhân quyền nổi tiếng Cấn Thị Thêu và con trai bà Trịnh Bá Tư, nhà bảo vệ nhân quyền Đinh Thị Thu Thủy , và nhà báo độc lập Trần Thị Tuyết Diệu.
Nhiều nhà bảo vệ nhân quyền và nhà hoạt động xã hội đã bị giam giữ trước khi xét xử hơn một năm mà không được phép gặp người thân hoặc thậm chí luật sư của họ. Nhà vận động nhân quyền và blogger chính trị nổi tiếng Phạm Đoan Trang đã bị giam giữ phi pháp kể từ khi cô bị tạm giam vào ngày 6 tháng 10 năm 2020. Công an Hà Nội cho biết họ đã hoàn tất điều tra vụ án của cô và hồ sơ của cô đã được chuyển lên Tòa án nhân dân thành phố nhưng cô chưa được phép gặp luật sư và gia đình của cô ấy. Người khiếu kiện đất đai và người bảo vệ nhân quyền Trịnh Bá Phương bị bắt vào ngày 24/6 năm ngoái cùng ngày mẹ ông Cấn Thị Thêu và em trai Trịnh Bá Tư bị bắt tạm giam. Anh đã không được phép gặp gia đình của mình trong khi phiên tòa chống lại anh chưa được lên lịch.
Nhà bảo vệ nhân quyền nổi tiếng Nguyễn Thúy Hạnh cùng nhiều nhà hoạt động và Facebooker khác như Đỗ Nam Trung, Lê Văn Dũng (hay còn gọi là Lê Dũng Vova), và Lê Trọng Hùng cũng đã bị giam giữ trong nhiều tháng kể từ khi bị bắt.
Ngược đãi trong tù
Bộ Công an Việt Nam tiếp tục chính sách giam giữ các tù nhân, đặc biệt là tù nhân lương tâm, trong điều kiện sống hà khắc nhằm trừng phạt họ vì những hoạt động bất bạo động nhưng có hại cho chế độ cộng sản và làm suy sụp tinh thần của họ. Cùng với việc đưa tù nhân lương tâm đến các trại giam xa gia đình, chính quyền trại giam và trại tạm giam có thể áp dụng các biện pháp tâm lý khác để làm cho cuộc sống của những người hoạt động bị bỏ tù trở nên khó khăn hơn, chẳng hạn như từ chối họ quyền được gặp gỡ thường xuyên với gia đình. và nhận thêm thức ăn và thuốc từ người thân của họ, đưa họ vào xà lim hoặc khu vực biệt lập, hoặc buộc họ phải làm việc nặng nhọc mà không có dụng cụ bảo hộ thích hợp. Chế độ cũng gây thêm tổn thương về tâm lý và tài chính cho các thành viên trong gia đình.
Do sự bùng phát của Covid-19 trên khắp Việt Nam, gia đình của các tù nhân lương tâm không được phép thăm họ mà chỉ được gửi thực phẩm bổ sung và các thứ khác qua đường bưu điện. Hầu hết các tù nhân lương tâm bị kết án được phép gọi điện 10 phút cho gia đình mỗi tháng.
Gia đình của nhà bảo vệ nhân quyền và nhà vận động dân chủ dũng cảm Cấn Thị Thêu báo động rằng bà bị giam giữ trong một phòng giam nhỏ không có quạt trong mùa hè nóng bức trong trại tạm giam do Công an tỉnh Hòa Bình điều hành. Điều đáng chú ý là ông Đào Quang Thức cũng bị trại tạm giam đối xử như vậy và ông đã chết vào năm 2019 ngay sau khi được chuyển đến trại giam Gia Trung, tỉnh Gia Lai, Tây Nguyên.
Nhiều cựu tù nhân lương tâm báo cáo rằng hầu hết các tù nhân lương tâm là người dân tộc thiểu số không có người thân đến thăm và cuộc sống của họ trong nhà tù rất khó khăn vì họ chỉ dựa vào nguồn cung cấp của nhà tù.
Mãn hạn tù từ tháng 1 đến ngày 10/10
Trong khoảng thời gian từ ngày 01/01 đến ngày 10/10, 27 tù nhân lương tâm đã được trả tự do hoặc dự kiến sẽ mãn hạn tù. Người Bảo vệ Nhân quyền không có thông tin xác nhận việc họ được tự do Tuy nhiên, Người Bảo vệ Nhân quyền vẫn đưa tên họ ra ngoài danh sách các tù nhân lương tâm.
==========
Thuật ngữ tù nhân lương tâm (Prisoners of conscience) được Peter Benenson đưa ra vào những năm 1960. Khái niệm này đề cập đến bất kỳ cá nhân nào bị giam cầm vì niềm tin chính trị, tôn giáo hoặc vì lương tâm, nguồn gốc dân tộc, giới tính, màu da, ngôn ngữ, nguồn gốc quốc gia hoặc xã hội, tình trạng kinh tế, sinh sản, khuynh hướng tình dục hoặc tình trạng khác mà không sử dụng bạo lực hoặc ủng hộ bạo lực hoặc thù hận.
Tổ chức Bảo vệ Người Bảo vệ Nhân quyền (Defend the Defenders– DTD) là tổ chức phi lợi nhuận độc lập ở Việt Nam, hoạt động nhằm thúc đẩy quyền con người và quyền công dân. Tổ chức này có một mạng lưới với hàng trăm người bảo vệ nhân quyền trên toàn quốc, những người báo cáo tình trạng vi phạm nhân quyền trong khu vực của họ.
