Qua một thông cáo báo chí công bố hôm 16/3, bà Morgan Ortagus, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, yêu cầu chính phủ Việt Nam trả tự do cho blogger Trương Duy Nhất.
“Chúng tôi thất vọng vì việc blogger và cộng tác viên của Đài phát thanh Châu Á Tự do (RFA), Trương Duy Nhất, bị kết án 10 năm tù. Kết án này dựa theo các cáo buộc mơ hồ, liên quan đến cáo buộc gian lận được cho là đã xảy ra cách đây gần 20 năm. Chúng tôi vẫn tiếp tục quan tâm đến sự mất tích đột ngột của ông Nhất từ Bangkok, Thái Lan vào ngày 25 tháng 1 năm 2019, một ngày sau khi ông ghi danh xin quy chế tị nạn với UNHCR xuất hiện trong tù tại Việt Nam sau đó 3 tháng.” Thông cáo báo chí trên viết.
“Hoa Kỳ kêu gọi Việt Nam trả tự do ngay lập tức cho Trương Nhất và tất cả các tù nhân lương tâm và cho phép tất cả mọi người dân Việt Nam bày tỏ quan điểm một cách tự do và được tụ họp một cách ôn hòa bình mà không sợ bị trừng phạt, theo những gì Việt Nam đã cam kết với quốc tế và phù hợp với hiến pháp Việt Nam.”
Hoa Kỳ đưa ra lời kêu gọi này đúng một tuần sau khi blogger Trương Duy Nhất bị tòa án nhân dân TP Hà Nội đưa ra xét xử sáng 09/03, với cáo buộc “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo điều 356 Bộ luật Hình sự.
Ông Daniel Bastard, Trưởng Văn phòng Tổ chức phóng viên không biên giới (RSF) khu vực Châu Á- Thái Bình Dương, nói rằng “Những cơ sở lập luận đưa ra cho bản án cực kỳ hà khắc này hoàn toàn không thể chấp nhận được. Khi chính thức bị tuyên án do lợi dụng chức vụ, bản thân ông Nhất thực sự phải trả giá đắt cho nghề nghiệp của ông; lý do chỉ vì rõ ràng ông có được những thông tin quí giá. Cơ quan chức năng Việt Nam chứng tỏ họ muốn lấy trường hợp ông Nhất để làm gương bằng cách khủng bố ông theo cách này. Do đó RSF đòi hỏi phải trả tự do ngay cho ông Trương Duy Nhất”.
Tổ chức bảo vệ phóng viên CPJ cũng lên tiếng kêu gọi cơ quan chức năng Việt Nam không nên tranh luận về kháng án của ông Trương Duy Nhất và trả tự do ngay và vô điều kiện cho ông.
RSF cho biết tổ chức này thấy rất sốc khi hay tin về bản án 10 năm mà tòa tuyên cho ông Trương Duy Nhất. Ông này là nhà báo bị từng bị phía Việt Nam sang Thái Lan bắt cóc vào tháng 1 năm 2019 khi đang xin quy chế tỵ nạn tại cơ quan Tỵ Nạn Liên Hiệp Quốc đóng tại Xứ Chùa Vàng.
Ông Shawn Crispin, đại diện cấp cao của CPJ tại Đông Nam Á cho rằng ông Trương Duy Nhất bị kết án chỉ vì nghiệp vụ báo chí của ông; chứ không phải những cáo buộc giả tạo mà cơ quan chức năng ngụy dẫn ra để dập tắt tiếng nói chỉ trích của ông Nhất.
CPJ cho biết có liên lạc với Bộ Công an Việt Nam qua thư điện tử để hỏi về bản án tuyên cho ông Trương Duy Nhất vào sáng ngày 9 tháng 3; nhưng chưa nhận được câu trả lời.
Theo tin của truyền thông Việt Nam, Trương Duy Nhất bị buộc tôi ”lợi dụng chức vụ và quyền hạn, làm trái công vụ, tự ý ký ba công văn gửi UBND TP Đà Nẵng liên quan đến việc đề nghị được mua nhà đất công sản. Hành vi này gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản của Nhà nước, với số tiền là hơn 13 tỉ đồng.” và bị kết án 10 năm tù.
Trước đó, trả lời BBC News Tiếng Việt ngày 9/3, từ Canada, con gái ông Trương Duy Nhất, cô Trương Thục Đoan nói:
”Dù họ có tuyên bao nhiêu năm chăng nữa, tôi vẫn đảm bảo và tin chắc rằng ba tôi vô tội.”
”Họ chỉ đang cố cầm tù ba tôi như một cách để không cho ba tiếp tục sử dụng ngòi bút của mình để phản biện xã hội.” Thục Đoan khẳng định.
Trên trang Facebook cá nhân của mình, ông Đặng Đình Mạnh, luật sư bào chữa cho ông Trương Duy Nhất nói, trong phiên tòa hôm 9/3, ông Trương Duy Nhất bác bỏ hoàn toàn cáo trạng.
Cũng theo luật sư trong lời nói sau cùng tại tòa, ông Nhất phát biểu cùng lời thơ cảm tác từ chí sĩ Phan Châu Trinh:
“Tôi cảm ơn tất cả mọi người đã quan tâm tin tưởng đến số phận pháp lý của tôi, điều đó giúp cho tôi thêm sức mạnh và niềm tin để vượt qua khổ nạn này. Những kẻ vá trời khi lỡ bước / Gian nan chi kể việc con con / Vụ án chỉ là một đòn thù chính trị đê hèn!”
Trước đó nữa, trả lời BBC News Tiếng Việt hôm 28/2, luật sư Đặng Đình Mạnh khẳng định rằng thân chủ của mình “bị oan“.
“Qua các lần tiếp xúc tôi thấy ông Trương Duy Nhất là một người hoạt bát, đầy năng lượng và nhiệt huyết, có thái độ đấu tranh không khoan nhượng. Sức khỏe và tinh thần của ông Trương Duy Nhất rất ổn. Ông rất nóng lòng muốn ra phiên tòa này để nói lên tiếng nói minh oan cho mình.”
“Có nhiều chi tiết mâu thuẫn. Chẳng hạn trong bản cáo trạng điều tra mà chúng tôi được tiếp xúc thì có ghi là ông Nhất bị bắt ở quận Cầu Giấy, Hà Nội. Nhưng thực tế ông bị bắt ở Bangkok, Thái Lan. Các thông tin này hoàn toàn có thể kiểm chứng. Ông Nhất cho hay rằng ông bị hai cảnh sát Hoàng Gia Thái Lan bắt ở Bangkok, sau đó họ giao ông cho một nhóm, khả năng là cảnh sát mật vụ Việt Nam.”
Ông Trương Duy Nhất nguyên là Trưởng Văn phòng đại diện Báo Đại Đoàn Kết (giai đoạn từ năm 1998 đến năm 2011) tại thành phố Đà Nẵng. Ông còn được biết đến trong vai trò blogger của trang “Một góc nhìn khác“.
Ông từng bị tù 2 năm tại Việt Nam với cáo buộc “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân.” Cáo trạng khi đó nói ông Nhất có các bài viết “không đúng sự thật, tuyên truyền, xuyên tạc đường lối, chính sách của Đảng“.
Vụ bắt cóc blogger Trương Duy Nhất tại thủ đô Bangkok, Thái Lan vào ngày 26 tháng 1 rồi trao cho mật vụ Việt Nam được báo cáo lên Ủy Ban Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc.
Ngày 25 tháng 1 blogger Trương Duy Nhất đến Văn phòng Cao Ủy Liên Hiệp Quốc về Người tỵ nạn tại Bangkok ghi danh xin tỵ nạn chính trị. Tiếp đến khi đang ở khách sạn, ông nhận được 3 cuộc gọi từ số điện thoại Thái Lan mà phía Liên hiệp quốc cho là cảnh sát Thái Lan thực hiện.
Khi đến khu mua sắm có tên Future Park ở quận Rangsit, thủ đô Bangkok, ông bị cảnh sát Thái Lan mặc thường phục bắt giữ. Địa điểm mà ông Nhất bị giữ trước khi giao cho 3 sỹ quan an ninh Việt Nam vào lúc khoảng 20 giờ cùng ngày là iBerry Café. Blogger Trương Duy Nhất bị mật vụ Việt Nam đưa lên một chiếc xe mang biển số Thái Lan và chạy ra ngoài biên giới Xứ Chùa Vàng.
Thư chung mang mã số UA THA 5/2019 được gửi đi trong tháng tư của hai nhóm công tác về bắt giữ tùy tiện và về mất tích, cùng ba báo cáo viên đặc biệt về bảo vệ và cổ súy cho quyền tự do ngôn luận và biểu đạt, về tình trạng cuả người bảo vệ nhân quyền, về tra tấn và đối xử vô nhân đạo nêu rõ blogger Trương Duy Nhất trốn khỏi Việt Nam rồi nhập cảnh bất hợp pháp vào Thái Lan ngày 19 tháng 1 năm 2019.
Việc Cảnh sát Hoàng gia Thái bắt cóc ông Nhất vi phạm vào quyền không bị bắt cóc biệt tích và tra tấn; vi phạm Công ước về các quyền dân sự và chính trị. Đề nghị được đưa ra là Uỷ ban Nhân quyền Liên hiệp quốc có ý kiến với hai chính phủ Thái Lan và Việt Nam cung cấp đủ thông tin về sự việc của ông Nhất.
Trong khi đó, truyền thông trong nước đưa tin vào chiều 26/6/2019, Trung tướng Lương Tam Quang, Chánh Văn phòng, người phát ngôn của Bộ Công an cho biết, trong quá trình mở rộng điều tra vụ án liên quan đến Phan Văn Anh Vũ, Cơ quan CSĐT có những tài liệu về hành vi của Trương Duy Nhất, đó là hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Ông Nhất được cho là xuất hiện tại UNHCR tại Thái Lan vào ngày 25/1/2019 và hôm sau ông Nhất được coi là mất tích tại một khu mua sắm trên đất Thái. Hiện ông Nhất được cho là đang bị giam tại trại T16 ở Hà Nội.
Vào ngày 10/6/2019, ông Trương Duy Nhất bị Bộ công an truy tố về tội Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản theo điều 355 Bộ Luật Hình sự 2015. Trong cùng ngày, công an đã tiến hành khám xét nhà ông Trương Duy Nhất ở Đà Nẵng.
Quốc tế lên án vụ mất tích của ông Trương Duy Nhất và đòi hỏi chính quyền Việt Nam phải có câu trả lời nhưng cho đến giờ, giới chức Việt Nam vẫn chưa có lời giải thích nào về vấn đề này.
Luật sư Đặng Đình Mạnh, một trong hai luật sư bào chữa cho ông Trương Duy Nhất nói với phóng viên rằng, đây là bản án hết sức nặng nề và bất công.
Theo báo chí nhà nước, ông Lê Quang Trang, cựu Tổng biên tập và Bùi Thượng Toản, cựu Phó tổng biên tập, bị Viện kiểm sát nhận định là đã có hành vi tự ý ký các văn bản đề xuất mua cũng như chuyển nhượng nhà đất tại Đà Nẵng.
Hành vi trên có dấu hiệu của tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, tuy nhiên cơ quan điều tra không xử lý hình sự và mới đây, cơ quan điều tra đã có văn bản đề nghị Ủy ban Kiểm tra trung ương xem xét kỷ luật đối với hai ông và điều này được cho là phù hợp.
Tuy nhiên luật sư Đặng Đình Mạnh chỉ ra điểm mà ông cho là phi lý này.
“Mặc dù cái sự thiệt hại tài sản vẫn là như vậy nhưng hai ông kia lại được tính theo giá trị vào năm 2004, nhưng anh Nhất lại bị tính theo giá trị vào thời điểm năm 2018 là hết sức là phi lý.
Đây là cái điểm hết sức là phi lý mà ở tòa tôi đã chỉ ra các điểm đó nhưng mà tòa án họ không nghe cái điểm này, do đó họ vẫn buộc ông Nhất phải chịu trách nhiệm.
Họ lý giải cho rằng là cái sự thiệt hại kéo dài đến năm 2018, như vậy phải áp dụng cái thời giá năm 2018 là đúng, nhưng nếu giải thích như vậy mà áp dụng đối với ông Trương Duy Nhất thì lẽ ra cũng phải áp dụng đối với hai ông kia.”
Cáo trạng cũng bị ông Nhất bác bỏ vì cho rằng ông chỉ là người thừa ủy quyền của hai lãnh đạo cao nhất của tòa báo.
Thu Thủy từ TpHCM – Thoibao.de (tổng hợp)
