Những ngày qua, các luật sư bào chữa cho các bị cáo vụ Tịnh thất Bồng Lai đã lần lượt bị công an triệu tập thẩm vấn.
Các giấy triệu tập yêu cầu: Luật sư Đào Kim Lân phải có mặt tại Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an tỉnh Long An vào ngày 15/3; Luật sư Ngô Thị Hoàng Anh ngày 14/3; Luật sư Đặng Đình Mạnh ngày 21/3; Luật sư Nguyễn Văn Miếng ngày 22/3; và Luật sư Trịnh Vĩnh Phúc vào ngày 25/3. Cả 5 luật sư này đều bị triệu tập theo Điều 331 Bộ luật Hình sự, với tội danh “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”.
Phía Công an cáo buộc họ đã sử dụng kênh YouTube Nhật ký luật sư để đăng tải các video, hình ảnh, lời nói, bài viết về vụ án Tịnh thất Bồng Lai.
Bình luận về sự việc này, tác giả Võ Ngọc Ánh từ Mỹ đã có bài trên BBC Tiếng Việt ngày 22/3, với tựa đề “Vì sao các luật sư bào chữa trong vụ Tịnh thất Bồng Lai đều đang bị triệu tập?”
Theo tác giả Võ Ngọc Ánh, nhóm luật sư đã chỉ ra, Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an huyện Đức Hòa và các cơ quan tố tụng tỉnh Long An, “vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hình sự, xâm phạm hoạt động tư pháp”. Và họ cũng đã gửi các đơn tố cáo Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an huyện Đức Hòa, tỉnh Long An, “có dấu hiệu làm giả chứng cứ và sai phạm về tố tụng, làm ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của các bị can”.
Tuy nhiên, các đơn của nhóm luật sư bào chữa gửi đi, bị chuyển ngược lại Công an tỉnh Long An để giải quyết, thay vì các cơ quan cấp khác ngoài Long An. Điều này đặt ra câu hỏi, liệu có được sự khách quan, hay đang có xung đột lợi ích.
Tác giả nhận xét, trong khi kiến nghị, tố cáo của các luật sư chưa được giải quyết, thì chính cơ quan công an đang bị phía luật sư tố cáo, lại ra tay triệu tập họ để thẩm vấn, với cáo buộc vi phạm theo Điều 331 của Bộ luật Hình sự.
Tác giả dẫn lời một luật sư trong nước cho biết:
“Việc này tạo tiền lệ cực kỳ xấu cho công việc của luật sư ở Việt Nam. Vì luật sư là bên đối trọng, có vai trò gỡ tội và phản biện với các cơ quan tố tụng có vai trò buộc tội, bao gồm công an, viện kiểm soát, tòa án.
Điều này như một lời cảnh báo đến luật sư bào chữa trong các vụ án khác, khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm điều tra, tố tụng mà luật sư tố cáo sẽ có nguy cơ bị chính cơ quan này tố lại.”
Blogger Mẹ Nấm – Nguyễn Ngọc Như Quỳnh – nhà hoạt động theo dõi sát vụ Tịnh thất Bồng Lai từ năm 2019, nói với tác giả rằng:
“Việc công an Long An triệu tập năm luật sư bảo vệ sáu người tại Tịnh thất Bồng Lai trong vụ án đã đưa ra xét xử và cùng một tội danh theo Điều 331, cho thấy mục tiêu cản trở công việc của luật sư.”
“Nếu công an Long An thành công, thì tôi tin rằng, trong tương lai sẽ không còn bất cứ luật sư nào đủ dũng cảm để lên tiếng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ qua việc chia sẻ thông tin về vụ án. Đặc biệt là những vụ án bị xem nhạy cảm có liên quan đến nhân quyền hay đụng chạm đến lợi ích của chính quyền.”
Tác giả nhận định, Luật sư Đặng Đình Mạnh và những đồng nghiệp của ông là những người hiếm hoi dám nhận bào chữa, bảo vệ quyền lợi cho trong các vụ án liên quan đến chính trị, đấu tranh dân chủ, bảo vệ đất đai. Vì tham gia bào chữa cho các vụ án được xem nhạy cảm mà không ít lần Luật sư Mạnh bị sách nhiễu, đe dọa.
Tác giả kể ra một số vụ mà Luật sư Mạnh đã bị sách nhiễu như: Vào cuối năm 2018, trên đường bào chữa cho Huỳnh Thục Vy, luật sư Mạnh bị Công an tỉnh Đắk Lắk chặn xe với cáo buộc gây tai nạn rồi bỏ chạy; cũng năm 2018, Luật sư Mạnh cùng các đồng sự bị bắn vào ô tô khi đang trên đường đi Biên Hòa, Đồng Nai để bào chữa cho những người biểu tình phản đối dự thảo Luật đặc khu và An ninh mạng; trong quá trình bào chữa cho các bị cáo của án Đồng Tâm, Luật sư Mạnh bị xốc nách, xô xuống các bậc cầu thang…
Tác giả cho rằng, các “sự cố” trên đe dọa trực tiếp đến các luật sư dám đứng ra bảo vệ cho các bị can liên quan đến lợi ích của chính quyền. Việc triệu tập luật sư Đặng Đình Mạnh là logic chung, nằm trong các hoạt động nhằm hạn chế tối đa các hành động đi theo nguyên tắc pháp quyền.
Trong các vụ án của các nhà hoạt động dân chủ, nhân quyền, việc bào chữa của các luật sư thường bị “bỏ ngoài tai”. Dù vậy, tác giả đánh giá, việc có luật sư dám đứng ra bảo vệ quyền lợi cho các bị cáo trong các vụ án này là một thái độ can đảm.
Tác giả dẫn tạp chí Luật sư Việt Nam cho biết, đến hết năm 2022, cả nước có 17317 luật sư, nhưng trong số này, số luật sư dám nhận bào chữa cho các vụ án chính trị, nhạy cảm, đếm không đầy đầu ngón tay.
Tác giả cũng nêu nhận xét rằng, trên kênh YouTube Nhật ký Luật sư, hay trên trang Facebook của mình, Luật sư Đặng Đình Mạnh cùng các đồng nghiệp cung cấp thông tin theo kiểu tường thuật vụ việc, ngôn từ cẩn trọng và trình bày có tính hài hước.
Cuối cùng, tác giả nêu quan điểm, việc triệu tập luật sư có thể là bước lùi cho ngành tư pháp và xa hơn, các bị cáo trong các vụ án chính trị, nhạy cảm, sẽ không còn người đồng hành, bào chữa theo luật định.
Điều này thật sự trái với các khẩu hiệu về nền pháp lý Xã hội Chủ nghĩa mà nhà nước nêu ra lâu nay và chỉ thu hút sự chỉ trích từ quốc tế những ngày tháng tới.
Ý Nhi – thoibao.de (Tổng hợp)
