Ngày 2/7, RFA Tiếng Việt bình luận “Nhiệm kỳ thẩm phán suốt đời với thể chế chính trị Việt Nam”.
RFA cho biết, theo quy định mới tại Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân năm 2024, kể từ ngày 1/1/2025, thẩm phán Tòa án Nhân dân sẽ có nhiệm kỳ suốt đời, khác với quy định hiện hành giới hạn thời gian nhiệm kỳ.
RFA dẫn quan điểm của Luật sư Đặng Đình Mạnh, rằng:
“Tôi rất tán thành với đề xuất bổ nhiệm thẩm phán suốt đời, như là một trong các biện pháp cải cách tư pháp tại Việt Nam, theo hướng bảo đảm tính độc lập xét xử của các thẩm phán.”
“Tuy nhiên, vẫn phải hiểu rằng, chỉ trong phạm vi ấy thì vẫn chưa đủ, mà phải có các biện pháp cải cách đồng bộ. Thứ nhất là phải bãi bỏ các cơ chế phi pháp luật, đang can thiệp sâu vào quyết định của các thẩm phán, chẳng hạn như sự chỉ đạo của Ban Nội chính, cơ quan Đảng và họp duyệt án.”
“Thứ hai, phải bảo đảm mức lương cho thẩm phán đủ sống, để thẩm phán không bị còn bị đồng tiền chi phối vào các quyết định xét xử của họ.”
“Thứ ba là phải cấm các thẩm phán tham gia đảng phái chính trị, để các thẩm phán có thể đưa ra các quyết định khách quan, chỉ tuân thủ pháp luật, không bị tác động, chi phối bởi lợi ích đảng phái chính trị.”
RFA dẫn ý kiến của Luật sư Nguyễn Hoàng Duyên, từng có 7 năm làm Phó khoa trưởng Lincoln Law School of San Jose, nói về việc bổ nhiệm thẩm phán ở Hoa Kỳ:
“Trong hệ thống tòa án liên bang cũng như tiểu bang, khi một vị thẩm phán được bổ nhiệm, thì nhiệm kỳ của họ là suốt đời. Một vị thẩm phán được bổ nhiệm suốt đời sẽ không phải lo lắng cho công việc trong tương lai, không cần phải lấy lòng ai để mưu cầu cá nhân khi hết nhiệm kỳ. Việc của họ là bảo vệ danh dự cho chính bản thân họ, bằng cách làm việc theo đúng Hiến pháp và luật pháp Hoa Kỳ”.
Luật sư Duyên nói thêm, việc bổ nhiệm thẩm phán làm việc suốt đời có mặt hạn chế, là đôi khi, quan điểm của họ không còn phù hợp với xã hội thay đổi rất nhanh về mọi mặt, nên có thể ra những phán quyết lạc hậu.
RFA dẫn tiếp lời Luật sư Vũ Đức Khanh ở Canada, nói:
“Điều đó phù hợp với chuẩn mực của quốc tế. Đó là điều Việt Nam nên làm để có thể hội nhập với thế giới trong lĩnh vực tư pháp. Tuy nhiên, ở Việt Nam, chỉ có một đảng lãnh đạo với thể chế là độc đảng toàn trị. Cho nên, để bổ nhiệm thẩm phán có thời hạn 5, 10 năm hay bổ nhiệm thẩm phán suốt đời, thì cũng không thay đổi tính độc lập cần có của một thẩm phán, khi quyết định một bản án. Lý do là tất cả các thẩm phán đều là đảng viên và theo sự chỉ đạo của Đảng, nên không thể mong chờ ở họ một sự độc lập nào trong xét xử cả.”
RFA cũng quan điểm của Giáo sư Tiến sĩ Lê Hồng Hạnh – cựu Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý thuộc Bộ Tư pháp, trả lời phỏng vấn trên báo Thanh Tra. Ông Hạnh khẳng định, tòa án Việt Nam không xét xử độc lập, thẩm phán không độc lập, không làm được gì, không mang lại công lý cho người dân, mà chỉ mang lại cho cơ quan hành pháp, cho quan chức.
Cuối cùng, RFA dẫn quan điểm của một luật gia ở Sài Gòn, cho rằng:
“Thẩm phán Việt Nam thường là đảng viên, trước khi xử thì chi bộ Đảng đã định hướng xét xử. Hơn nữa, Việt Nam chưa có tam quyền phân lập, mà Đảng lãnh đạo cả tư pháp, hành pháp và lập pháp, nên người thẩm phán chỉ là người cụ thể hóa định hướng của Đảng bằng pháp luật mà thôi, chẳng hạn ca nào xử bao nhiêu năm.”
“Điều quan trọng là quy trình bổ nhiệm ngay từ đầu chuẩn; phải đáp ứng yêu cầu chủ quan và khách quan. Nếu bổ nhiệm nhầm thì rắc rối vô cùng. Mà ở Việt Nam, Chủ tịch nước mà còn chọn nhầm, còn bị thay thế, huống gì thẩm phán. Do đó, theo tôi, quy trình bổ nhiệm phải đi với quy trình chế tài. Nếu sai vẫn phải sửa sai”.
Hoàng Anh – thoibao.de
